Druga wojna światowa

Książkę „Druga wojna światowa” Antony’ego Beevora dostałem pod choinkę od brata i od razu wiedziałem, że to trafiony prezent. Nazwisko brytyjskiego historyka to uznana marka wśród czytelników zainteresowanych okresem II Wojny Światowej. Początkowo traktowałem książkę jako uzupełnienie wiedzy zdobytej na lekcjach historii, okazuje się jednak, że „Druga wojna światowa” to porywająca opowieść o brutalnych dziejach ludzkości. Człowiek w książce brytyjskiego pisarza pozostaje nie mniej ważny aniżeli czołgi i armatohaubice. Przez to uzyskujemy wgląd w specyficzne okoliczności, w jakich Adolf Hitler podejmował decyzje o życiu i śmierci milionów ludzi, albo osobiste motywacje gen. Pattona w rywalizacji z „lisem pustyni”, jak nazywano w Afryce gen. Erwina Rommla. Postacie mniej lub bardziej kojarzone z okresem II Wojny Światowej przedstawiono z rzetelnością i precyzją godną pióra najlepszego historyka. 1040 stron o największej kampanii wojennej w historii świata? Publikację Antony’ego Beevora czyta się jednym tchem, choć trzeba przyznać, że jej objętość obniża statystyki przeczytanych książek w ciągu roku.  

Monumentalne dzieło Antony’ego Beevora zostało podzielone na sekcje omawiające konkretne wydarzenia związane z II Wojną Światową. Przyjęta przez brytyjskiego historyka metodologia ułatwia odnalezienie poszukiwanych informacji, stanowi również przejrzystą treść dla osób czytających „Drugą wojnę światową”  od deski do deski. Szeroki zakres materiału nie pozwolił brytyjskiego autorowi szczegółowo pochylić się nad kolejnymi kampaniami wojennymi, ale też nie tego oczekiwali od niego czytelnicy. Chodziło o dzieło historyczne systematyzujące najważniejsze bitwy i ludzi biorących w nich udział. Co ciekawe, poznajemy relacje nie tylko związane z najważniejszymi personami, jak Hitler, Göring, Stalin, Mołotow czy Winston Churchill, ale również ludzi wydawałoby się, anonimowych z punktu widzenia historii. To właśnie im sporo miejsca poświęca w swojej książce Antony Beevor. Mieli swoje imienia, większość z nich możecie odczytać z nagrobków rozsianych po całej Europie. Niektórzy z nich brali udział w kampaniach „D-Day”, inni w „Market Garden”, a jeszcze inni mieli za zadanie powstrzymać ostatnie tchnienie Wermachtu podczas kontrofensywy w Ardenach. Dla części z was wspomniane kampanie mogą brzmieć anonimowo, jednak przedstawione w pewnym ciągu logicznym przez brytyjskiego autora układają się w jeden obraz zwycięstwa sił alianckich nad narodowosocjalistyczną III Rzeszą. Oczywiście wcześniej brytyjski autor z rozmachem opisuje kampanie na wschodzie, m.in. największą bitwę pancerną świata pod Kurskiem, czy oblężenie Stalingradu na przełomie 1942-1943 roku. Ilu żołnierzy zginęło w Stalingradzie? Czy Generał Friedrich Paulus miał wybór, gdy jako pierwszy feldmarszałek  III Rzeszy ogłaszał kapitulację 31 stycznia 1943 roku? Jak powszechne były akty kanibalizmu po obu stronach barykady w Stalingradzie? Polecam zapoznać się z tymi fragmentami. Brytyjski autor z chirurgiczną precyzją przedstawia dane w zakresie strat po obu stronach m.in. podczas oblężenia dawnego Wołgogradu. Trudno uwierzyć, że w tej wojnie udział brali ludzie. To właśnie im, żołnierzom, oficerom i polityk oddaje głos w swojej książce Antony Beevor. Czyni to w formie komentarzy, niejako przy okazji, ale pozwala to lepiej zrozumieć okoliczności, w jakich funkcjonowali ludzie w czasie II Wojny Światowej.  

Czy widzę jakieś wady książki „Druga wojna światowa”? Nie znajdziecie w opracowaniu brytyjskiego autora szczegółowych informacji na temat Polski. II Rzeczpospolita została opisana w podobnym zakresie jak inne narody, co nie może dziwić, mając na uwadze rodowód Antony’ego Beevora. Wspominam o tym, ponieważ Polacy lubią stawiać się w centrum II Wojny Światowej. Bez wątpienia taka percepcja historii pozostaje mocno oparta w przebiegu największego w historii konfliktu zbrojnego na świecie. Niemniej sporo książek za punktu wyjścia stawia sobie trudne losy naszego kraju latach 1939-1945, tymczasem Antony Beevor w książce„Druga wojna światowa” opisuje działania wojenne na całym froncie i czyni to w mistrzowskim stylu. Nie bez powodu książka brytyjskiego autora powszechnie jest uznawana za jedno z najlepszych dzieł w zakresie II Wojny Światowej.  

Druga Wojna Światowa to rzecz tak odległa, że wolimy o niej myśleć w kontekście odleglej przeszłości, niż ostatnich dekad ludzkości. Nie minęło sto lat, jak wojska Wermachtu ruszyły na Polskę, pierwsze bomby zrzucając na niewielkie miasto Wieluń. Adolf Hitler kłamał wiele razy. Skłamał mówiąc publicznie, że niemieckie bomby spadły na Polskę w odwecie za akty agresji władz II RP. Skłamał również mówiąc, że bomby spadły godzinę później, niż to wydarzyło się naprawdę. Książka „Druga wojna światowa” Antony’ego Beevora to publikacja z 2013 roku, wydana nakładem wydawnictwa Znak. Urodzony w Wielkiej Brytanii historyk i oficer w stanie spoczynku przedstawił w swoim monumentalnym dziele największej bitwy w historii świata. Wspomniany wyżej Hitler stanowi tylko cząstkę opisanych dziejów. Na tym m.in. polega wartość dzieła brytyjskiego historyka: merytorycznie relacjonuje kolejne wydarzenia wojenne, jednocześnie stara się dostrzec w nich człowieka. Ludzkie aspekty przypisywane są m.in. Adolfowi Hitlerowi, Józefowi Stalinowi czy premierowi Wielkiej Brytanii, Winstonowi Churchillowi. To ważne, ponieważ gdy sięgamy po literaturę faktu z okresu II Wojny Światowej, łatwo trafić na publikacje „sucho” opisujące jej największe bitwy. Spojrzenie Antony’ego Beevora pozwala lepiej zrozumieć konflikt zbrojny, który toczył się nieprzerwanie w latach 1939-1945.

Nie sposób wymienić wszystkich wydarzeń i bitew opisanych przez brytyjskiego historyka. Autor posługuje się na łamach książki „Druga wojna światowa” językiem faktów, próżno zatem szukać teorii spiskowych czy niezweryfikowanych informacji. To oczywiste, biorąc pod uwagę markę Antony’ego Beevora, niemniej w natłoku książek warto mieć to na uwadze. Zaletą publikacji brytyjskiego historyka jest wielowątkowa narracja, obejmująca pierwsze dni wojny w Polsce i zakończoną okupacją wojsk alianckich obszarów Bawarii, stolicy narodowosocjalistycznych Niemiec jeszcze w drugiej połowie 1945 roku. Każdy znajdzie coś dla siebie. Szczególne wrażenie zrobiły na mnie opisy brytyjskiego historyka w zakresie operacji „D-Day”. Antony Beevor przedstawia wstrząsające relacje żołnierzy, biorących udział w największej operacji powietrzno-desantowej w historii świata. 6 czerwca 1944 roku m.in. na plaży Omaha i Utah wylądowali amerykańscy, kanadyjscy i brytyjscy żołnierze, a dzień ten, jak przekonuje autor książki „Druga wojna światowa”, zmienił na zawsze bieg historii. Antony Beevor przytacza relacje żołnierzy, którzy brali udział w „D-Day”. Z opisów wylania się koszmar wojny w pigułce: desant na wzburzonym morzu, niekończące się salwy karabinów maszynowych i śmierć, która w tamte dni unosiła się nad piaskami Normandii. „Druga wojna światowa” to książka, która pozwoliła mi zrozumieć wagę tamtego wydarzenia. Kosztem życia 12 tysięcy żołnierzy alianci zdobyli przyczółek we Francji i z powodzeniem rozwinęli ofensywę na Paryż, a dalej Berlin. Wspominałem wyżej, że Antony Beevor całościowo omawia kolejne wydarzenia wojenne, ale to właśnie opis bezpośrednich starć najbardziej przeraza. Uświadomiłem sobie podczas czytania tych fragmentów, że na co dzień doszukujemy się sensu w swoim życiu i nie ustajemy w jego poszukiwaniach. Tymczasem z relacji żołnierzy przytoczonych przez Antony’ego Beevora wyłania się ponury obraz wojny, gdzie o życiu często decyduje przypadek. W barkach, których transportowano żołnierzy przez kanał la Manche, jak przekonuje Antony Beevor, każdy żołnierz miał przypisany swój własny wyrok śmierci. Nielicznym udało się go oszukać. 
Zauważyłem, że o ile w przeszłości temat II Wojny Światowej kojarzył się z nudnymi lekcjami historii, o tyle teraz przezywa swój renesans wśród młodego pokolenia. Publikacja Antony’ego Beevora liczy sobie 100 stron i jest powszechnie uznawana wśród miłośników literatury faktu za sztandarowe dzieło w zakresie II Wojny Światowej. Przychylam się do tych opinii: książka nie dość, że prezentuje wyjątkową treść merytoryczną, to dodatkowo fantastycznie prezentuje się na półce!

„Druga wojna światowa” to książka, którą doceni każdy entuzjasta tematyki związanej z II Wojną Światową. Jeśli znacie równie udane opracowania dajcie znać w recenzji ?