Czas zapłaty

Nie ma to jak, gdy odpowiednia książka trafia w twoje ręce w odpowiednim czasie i masz na nią odpowiedni nastrój! Tak się składa, że dokładnie tak było z „Czasem zapłaty”. Nie czytałem Grishama od kilku lat, ale wspomnienie dynamicznych batalii sądowych i jego zapierającego dech w piersiach sposobu pisania nadal jest wyraźne w moim umyśle.

Akcja powieści toczy się trzy lata po 1985 roku, czyli roku słynnego procesu Carla Haileya. Na pierwszy rzut oka fabuła powieści ma wiele elementów wspólnych z wydaną w 1999 roku powieścią Grishama „Testament”, ale to nie dziwi w przypadku ogromnego dorobku amerykańskiego pisarza. Seth Hubbard nie mógł zainscenizować swojej śmierci bardziej widowiskowo. Gdy pewnego ranka jego pracownik znajduje go powieszonego na drzewie, w spokojnym Clanton panuje wielka konsternacja. Nikt nie spodziewał się targnięcia na własne życie. Rodzina Hubbarda podchodzi do sprawy bardziej pragmatycznie i jest zainteresowana przede wszystkim ujawnieniem testamentu. Nie wiedzą natomiast, że na krótko przed śmiercią Hubbard zdecydował się na sensacyjną zmianę w zapisach ostatniej woli. Jego czarnoskóra gosposia Lettie Lang jest jedyną spadkobierczynią. Zaczyna się więc ostry spór o spadek. Prawnikiem wyznaczonym do prowadzenia spraw związanych z realizacją testamentu Hubbarda jest nie kto inny jak Jake Brigance. Oczekuje się jednak, że rodzina Hubbarda nie zgodzi się z ostatnią wolą Setha i zaskarży wiarygodność testamentu. Dlatego wynajmą rzeszę prawników, których celem będzie unieważnienie testamentu. Jak już zdążyliśmy się przyzwyczaić, po raz kolejny czytelnicy są świadkami konfrontacji na wzór walki Dawid kontra Goliat. Jack kończy się w środku konfliktu, ponieważ to jemu, i tylko jemu, Seth powierzył odręcznie napisany testament, wysyłając go do niego pocztą na dzień przed śmiercią i z dokładnymi instrukcjami. John Grisham to uznany wirtuoz prawniczych thrillerów, umiejętnie przeprowadza czytelnika przez wszystkie etapy postępowania aż po werdykt końcowy ławy przysięgłych w sprawie legalności testamentu. I to nie tylko do końcowego werdyktu, ale nawet do rozstrzygnięcia, które będzie odpowiadało wszystkim stronom postępowania i pozwoli uniknąć niekończących się serii odwołań.

Główną siłą „Czasu zapłaty” jest ponowne spotkanie z niektórymi z najlepiej zarysowanych postaci Grishama; tak więc obok Jake'a Brigance’a, który osiągnął wiek trzydziestu pięciu lat, spotykamy sympatycznego Harry'ego Rexa Vonnera, trzeźwego sędziego Reubena V. Atlee, były właściciel lokalnej gazety Willie Traynor, a można byłoby jeszcze kilku bohaterów wymienić. I to ponowne spotkanie nie może nie zachwycić, bo to najlepszy jak dotąd znak, że Grishamowi udało się stworzyć naprawdę wyjątkowy świat przedstawiony w tym cyklu.

John Grisham powiedział jakiś dłuższy czas temu w udzielonym wywiadzie  że swoimi powieściami stara się pokazać bolączki społeczeństwa. Rasizm nigdy nie przestał być problemem w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza na południu USA, a wydarzenia, które mają miejsce na co dzień wciąż to  pokazują. Poza tym nie trzeba przenosić się do Stanów Zjednoczonych, bo przecież wystarczy odpalić internet i zobaczyć komentarze pod artykułami, które w jakiś sposób wzmiankują na temat czarnoskórych. Wystarczy przypomnieć sobie skandaliczne akcje, do jakich zachodzi na stadionach piłkarskich (niedawno w piłkarskim pucharze polski, któraś z drużyn zdecydowała się nie kontynuować meczu, gdyż jeden z ich zawodników był obiektem rasistowskich ataków). W każdym razie rasizm jest wszechobecny i z pewnością jest to powód do smutku i ubolewania nad stanem ludzkości. 

„Czas zapłaty” może nie dorównuje brutalności „Czasowi zabijania”, ale uważam, że jest równie wciągająca i przyjemna, jeśli nie bardziej. To, co jest szczególnie charakterystyczne dla powieści Grishama, to sposób, w jaki budował fabułę. Dzięki żywym opisom serce bije mi szybciej i szybciej, a z każdą stroną oczekiwanie na ostateczne rozwiązania nie daje coraz bardziej spokoju. 

Pełna intryg, spisków, suspensu, dramatów i zwrotów akcji w typowym dla Grishama stylu, „Czas zapłaty” to zdecydowanie powieść, którą warto zakupić. Niezależnie od stanu na skupszopie ?

Podczas czytania pierwszych pięćdziesięciu stron "Czasu zapłaty", doświadczyłem dwóch skrajnie różnych emocji. Po pierwsze - i nie pamiętam, żeby to się zdarzyło wcześniej - nie mogłem powstrzymać się od uśmiechu, bo zatracałem się w każdej stronie. Książka jest niesamowicie satysfakcjonująca i jest czystą radością obcowanie z tak dobrym pisarstwem. Drugim uczuciem był gniew. Nie na pisarstwo Grishama, jego narrację czy styl, ale na daleką rodzinę Setha. Rasistowska, uprzedzona i po prostu podła - nie sposób nie współczuć Lettie, czarnoskórej służącej, której zadaniem było opiekowanie się domem i chorym Sethem Hubbardem przez ostatnie trzy lata. Po jego śmierci i przyjeździe jego rodziny Lettie zostaje odtrącona, pozostawiona sama sobie i bez pracy.
Teraz, kiedy skończyłem "Czas zapłaty", mogę kategorycznie stwierdzić, że te emocje towarzyszyły mi przez całą książkę. Nie zawsze były obecne, ale tak jakby tkwiły w zawieszeniu, co chwilę się pojawiając. To bez wątpienia najlepszy thriller prawniczy, jaki czytałem od dawna. Ta wielowarstwowa historia rozwija się w zawrotnym tempie i kiedy już myślisz, że nic nie może się wydarzyć, że koniec jest bliski, książka nagle skręca w nowym kierunku, z nowej perspektywy, a Grisham wprowadza nowego świadka lub inny punkt ciężkości śledztwa. John Grisham zdecydowanie jest utalentowany i wie jak manipulować czytelnikiem, tak by w każdej chwili móc go zaskoczyć.
Czytałem poprzednią książkę z serii, dlatego też powrót bohaterów niesamowicie mnie ucieszył. Po trzech latach od zakończenia sprawy Jake Brigance nadal korzysta z poklasku i sławy, nawet jeśli pieniądze i nagrody nie są już tak liczne, ale utknął w rutynie, prowadząc dzień w dzień te same sprawy. Nasz bohater miał nadzieję, że przejdzie do większych i lepszych rzeczy, ale niestety nie widać żadnej świetlanej przyszłości do momentu, aż nie pojawia się sprawa Setha Hubbarda i jego majątku. Wszyscy się nią interesują, gdyż jest ona niecodzienna - oto bogaty mężczyzna przed popełnieniem samobójstwa zostawia nowy zapis testamentu, w którym zamiast swoim dzieciom przekazuje niemal cały majątek swojej służącej.
John Grisham zgłębił postacie, które znane są z poprzedniej książki, ale też dorzucił nowe, które również są interesujące. Wszyscy oni odgrywają swoją rolę w prawniczym thrillerze, który jest zarówno zabawny, trzymający w napięciu i sugestywny. Nawet paskudni bohaterowie są przyjemni; wszyscy oni pomagają nadać książce koloryt. Dzięki ciętym dialogom, klimatycznej narracji i mądrej fabule, "Czas zapłaty" jest pozycją, której nie można przegapić. Gorąco polecam.

Bardzo długo zwlekałam z przeczytaniem "Czasu zapłaty" Johna Grishama. Pamiętam, że poprzednia książka z serii bardzo mi się podobała, a jednak miałam wrażenie, że kolejna część zburzy mi obraz tej świetnej książki. Jak się okazuje było to wrażenie mylne - "Czas zapłaty" jest od "Czasu zabijania" książką lepszą pod każdym względem.
Seth Hubbard był zamożnym białym człowiekiem. Był w zaawansowanym stadium raka płuc. Po wyczerpujących miesiącach cierpienia uznał, że ma dość, więc zaplanował samobójstwo. Jeden z jego pracowników znajduje Setha powieszonego na jaworowym drzewie, na terenie własnej posiadłości w Clanton, w stanie Missisipi. Przed śmiercią Seth Hubbard zostawia list pożegnalny z instrukcjami dotyczącymi pochówku. Dzień wcześniej ponownie sporządził testament, po zapoznaniu się z przepisami obowiązującymi w stanie Missisipi. Seth Hubbard wiedział, że własnoręcznie napisany testament, sporządzony bez obecności świadka, jest zgodny z prawem i unieważnia wszystkie inne. Po napisaniu testamentu Seth wysłał go pocztą do Jake'a Brigance'a, adwokata. Tego samego Jake'a Brigance'a, który wiele lat wcześniej prowadził i wygrał proces Carla Lee Haleya. Choć Seth nigdy nie poznał pana Brigance'a, wiedział, że będzie on do końca bronił jego życzeń. Wiedział, że zrzuca na jego barki ciężką batalię sądową... Dlaczego? Odręczny testament pozostawiał 90% majątku Setha jego czarnej służącej i opiekunce, Lettie Lang, 5% jego dawno niewidzianemu bratu, Ancilowi Hubbardowi, a 5% jego kościołowi. Dzieci i wnuki Setha zostały całkowicie pominięte, mimo że w poprzednim testamencie to one otrzymały większą część majątku.
Jak można sobie wyobrazić, wywołuje to niemałe zamieszanie, a dzieci i wnuki Setha rozpoczynają proces sądowy, aby walczyć o pieniądze. Jake Brigance otrzymał konkretne instrukcje, co ma zrobić, aby zapewnić wykonanie odręcznego testamentu. Rozpoczyna się proces z udziałem ławy przysięgłych. Sprawy szybko się komplikują i stają się paskudne - rodzina Setha na każdym kroku próbuje zdyskredytować Lettie, aby przekonać ławę przysięgłych, że Seth Hubbard nie był przy zdrowych zmysłach, gdy pisał odręczny testament. Chcą tych pieniędzy i nie cofną się przed niczym, by je zdobyć.
Po raz kolejny John Grisham w swoje książce podejmuje temat najciemniejszych stron człowieczeństwa - chciwości. Postaci są zbudowane wręcz idealnie. Czułam ciągłą niechęć wobec dalszej rodziny Setha. Tempo książki było dobre, akcja trzymała w napięciu. Bardzo polubiłam postać Jake'a Brigance'a w "Czasie zabijania" (poprzedniej książce z jego udziałem), a tutaj polubiłam go jeszcze bardziej. Grisham utrzymał moje zainteresowanie przez cały czas, mimo że powieść była dość skomplikowana. Po przeczytaniu tej książki na pewno przeczytam inne książki Johna Grishama. "Czas zapłaty" to naprawdę warta przeczytania lektura.

Być może to nie jest najlepsza książka Johna Grishama, ale dość blisko jej do intensywności „Ławy przysięgłych” i „Apelacji” - książek, które uważam za jego najlepsze. „Czas zapłaty” przypomniała mi powód, dla którego zacząłem śledzić Grishama i go polubiłem. Jego opisy sądowych zwrotów akcji i tego, co dzieje się za kurtynami rozpraw są po prostu wyborne. Pisarzy thrillerów sądowych może być od groma, ale John Grisham pozostanie zawsze wyjątkowy.

„Czas zapłaty”, sequel „Czasu zabijania”, rozgrywa się na znanym amerykańskim Południu, a dokładniej w Ford County w stanie Missisipi. Prawnik Jake Brigance znów jest głównym bohaterem historii. Wszystko zaczyna się, gdy cierpiący na nieuleczalną chorobę Seth Hubbard postanawia skończyć swoje życie. Dzień przed śmiercią spisuje własny testament, pozostawiając prawie wszystko, co posiada, swojej czarnoskórej gospodyni Letty, która opiekowała się nim w ostatnich dniach.

Dlaczego wykonał taki krok? Co mogłoby skłonić rozsądnego człowieka do wydziedziczenia własnych dzieci i wnuków i uczynienia obcej, nieznanej kobiety spadkobiercą?

John Grisham buduje swoją opowieść pewną ręką, tworząc wyjątkowe napięcie i klimat, gdy niemal tuzin innych prawników wkracza na teren kontrowersji, a ich śledczy odkrywają niepochlebne informacje zarówno o zmarłym, jak i jego niedoszłym beneficjencie. Oszczędna, prosta proza autora nieubłaganie prowadzi czytelnika do przodu przez nieprzewidywalne zwroty akcji w opowieści, która odzwierciedla zmieniające się realia życia na głębokim południu Stanów Zjednoczonych. Jednym z aspektów, które lubię w dziełach Grishama jest to, że czuję się jakbym sam był na samej sali sądowej i podejmuję decyzje jakbym był częścią ławy przysięgłych. „Czas zapłaty” to zarówno godna kontynuacja „Czasu zabijania”, jak i znakomity wkład w literaturę o podziałach rasowych w Ameryce. „Czas zapłaty” to powieść o tym, dokąd może doprowadzić ludzka chciwość i nienawiść, o starych tajemnicach wychodzących na jaw, o zbrodniach, które nie ulegają przedawnieniu, o winie, którą człowiek nosi w sercu przez całe życie, i o sprawiedliwości, która zawsze w końcu zwycięża.