Amerykański brud

Nieczęsto, ale zdarza się, że sięgając po książkę, kieruje mną nie wewnętrzne przekonanie, iż moje czytelnicze życie zubożeje, jeśli nie przeczytam owej pozycji, ale wszechobecny zachwyt nad nią tego odsetka ludzkości, który w codziennej gonitwie nie zatracił jeszcze umiejętności czytania. Tak właśnie miała się sprawa z „Amerykańskim brudem” – powieścią Jeanine Cummins, którą polecali mi nieomal wszyscy, z których literackim gustem się liczę – od nałogowo czytającej szesnastoletniej kuzynki począwszy, a na samym Stephenie Kingu skończywszy. Powstrzymać nie zdołały mnie nawet entuzjastyczne blurby, wieszczące istne „arcydzieło”; a jest to słowo, na które z różnych powodów zwykłam reagować alergicznie.<br> Smaczku tej literackiej przygodzie dodaje fakt, iż dzieło Cummins nazywane bywa czasem „współczesnymi <<Gronami gniewu>>”, a ja jestem gorliwą wyznawczynią tezy, iż jest to jedna z najbardziej wartościowych książek, jakie kiedykolwiek pojawiły się na świecie. Poprzeczka oczekiwań została więc zawieszona wysoko, a obawa, czy aby nie za wysoko, nazywana też wrodzonym sceptycyzmem, utknęła mi gdzieś z tyłu głowy. Ale cóż tam, kto nie ryzykuje, nie pije szampana, tyle autorytetów w dziedzinie literatury nie mogło się wszak pomylić!<br> „Amerykański brud” to powieść drogi – i w tym kontekście analogia do dzieła Steinbecka wydaje się jak najbardziej zasadna. Kolejnym nazwiskiem, które mimowolnie nasuwa się mi na myśl, jest – o dziwo – Hitchcock, reżyser, którego filmowe dzieła zwykły rozpoczynać się metaforycznym trzęsieniem ziemi, natychmiastowo wprowadzającym widza w stan emocjonalnego napięcia i nie pozwalającym mu ani na chwilę oderwać oka od ekranu. Pierwszy rozdział powieści Cummins doskonale wpisuje się w tę konwencję – czytelnik poznaje główną bohaterkę utworu w niezwykle dramatycznym momencie jej życia. Oto Lydia – szczęśliwa właścicielka księgarni w Acapulco, mama Luki, żona Sebastiana – puszcza mimo uszu porady matki i opuszcza na chwilę przyjęcie swojej siostrzenicy, aby towarzyszyć synowi w toalecie. Ten prozaiczny fakt ratuje im życie, bowiem sielankowe popołudnie przerwane zostaje przez brutalny atak kartelu narkotykowego, który bestialsko morduje szesnastu członków rodziny kobiety.<br> To dramatyczne wydarzenie prowokuje Lydię do iście drastycznego posunięcia – ucieczki z rodzinnego Meksyku i udania się w żmudną, nielegalną podróż do Stanów Zjednoczonych. Kobieta nie ma złudzeń, iż jest to jedyny sposób ocalenia siebie – a przede wszystkim syna – przed okrutną omertą ze strony Javiera, przywódcy sprawującej w mieście władzę grupy przestępczej. Ów człowiek– w prywatnym życiu bliski przyjaciel Lydii – gotów jest na wszystko, aby pomścić dziennikarską, demaskatorską działalność Sebastiana...<br> Dalsza część powieści to kronika trudnej, obfitującej w przygody i dramaty, podróży Lydii i Luki do USA. Niestety, autorce nie do końca udało się zrealizować konwencję Hitchcocka i w pewnym momencie czytelnik może odnieść wrażenie, iż napięcie w powieści – mimo umiejętnie stosowanych przez nią cliffhangerów – nieco opada. Razić mogą też niektóre rozwiązania fabularne, które trącą przesadną naiwnością i wtórnością (np. mało realistyczny wątek uczucia pomiędzy Lydią i Javierem – utrzymany w tonie typowej meksykańskiej telenoweli). Mnie, jako czytelniczce, nie przypadły do gustu liczne wtrącenia z języka hiszpańskiego, które wytrącały mnie z rytmu powieści.<br> Książka Cummins to z pewnością książka wartościowa, poruszająca niewdzięczny, ale wciąż aktualny temat ludzkich, przymusowych migracji. Wiele mówi nam o realiach życia we współczesnym Meksyku i może okazać się pomocna w rozbijaniu w drobny mak krzywdzącego stereotypu emigranta – niewykształconego, leniwego człowieka, który dla wygody porzuca dotychczasowe życie i rusza w pogoń za nowym, łatwym życiem. Czy jest jednak literackim arcydziełem, na miarę przywoływanych już „Gron gniewu”? Dyplomatycznie zgodzę się, że może za nie uchodzić – zwykle jednak dla ludzi, którzy nie mieli jeszcze okazji zetknąć się z twórczością Steinbecka.