Izbica, Izbica

Rafał Hetman przez pryzmat zaginionych dziejów małego żydowskiego miasteczka pod Lublinem ukazuje dramatyczne wydarzenia, które zatarły ślady po jego dawnych mieszkańcach. W ciągu tysiąca czterdziestu dziewięciu dni zniknęło niemal wszystko, pozostawiając po sobie jedynie groby splądrowane przez poszukiwaczy, pozbawioną godności synagogę przekształconą w publiczną toaletę, opustoszałe domy oraz niewielką grupę ocalałych, którzy nie mieli ochoty tu pozostać. Współczesne miasteczko kryje jeszcze mniej śladów tej tragicznej historii: kilka gablotek w szkolnej świetlicy, zaniedbany cmentarz, drewniane kuczki i gasnące wspomnienia.

Hetman wydobywa te milczące echa z przeszłości, przerywając ciszę mieszkańców, którzy przez lata unikali tematu. Opowiadane historie, zarówno te spisane, jak i te wyszeptane, splatają się w intymną relację o przeszłości Izbicy – piekarni prowadzoną przez polkę o żydowskich korzeniach, księdza katolickiego też o żydowskim pochodzeniu, człowieka żyjącego ze śladem kuli w szczęce, aptekarza pełnego gniewu i chęci odwetu. To również opowieści anonimowych sąsiadów i świadków tamtych dni. Hetman tworzy z tego kalejdoskopowy obraz żydowsko-polskiej historii, która rezonuje aż do dziś.

Autor zwraca uwagę na pułapki ludzkiej pamięci i skutki milczenia, argumentując, że to często przemilczane wydarzenia najwięcej mówią o naszej tożsamości. Izbica, choć niewielka i niepozorna, staje się dzięki niemu symbolem większych polskich dziejów i refleksją nad pamięcią historyczną, która wciąż wpływa na naszą współczesność.