Filozofia wspólnego czynu

Nikołaj Fiodorowicz Fiodorow, żyjący w latach 1829-1903, był rosyjskim filozofem, którego oryginalne poglądy na temat „wspólnego czynu” stały się istotnym elementem rosyjskiego renesansu religijno-filozoficznego. Pochodził z rodziny szlacheckiej i pracował jako dyżurny czytelni w moskiewskim Muzeum Rumiancewa. Jego życie było przykładem ascetyzmu; podporządkował się w pełni swojej idei, która zakładała konieczność wskrzeszenia wszystkich zmarłych oraz całkowitą transformację wszechświata. Fiodorow zdążył jeszcze za życia zainspirować takich pisarzy i myślicieli jak Fiodor Dostojewski, Władimir Sołowjow i Lew Tołstoj, a jego koncepcje wpłynęły znacząco na wielu przedstawicieli rosyjskiego kosmizmu oraz literatury rosyjskiej w XX wieku.

Kluczowym momentem w życiu Fiodorowa stał się rok 1851, kiedy to przeżył śmierć bliskiego wuja, co wywołało u niego głęboki wstrząs wewnętrzny. Jesienią tego roku narodziła się w nim zasadnicza idea, według której śmierć jest największym złem i źródłem wszelkich nieszczęść w świecie. Postrzegał tę myśl jako impuls do buntu przeciwko niej - uznając ją za największego wroga człowieka. Od tego momentu całkowicie oddał się tej idei, która na zawsze zmieniła jego życie.

Fiodorow uważał wskrzeszenie zmarłych przodków za moralny obowiązek i niezbędną powinność ludzkości. Twierdził, że nasze istnienie jest możliwe dzięki naszym przodkom, a my żyjemy ich kosztem. Dlatego też uważał, że należy przerwać cykl narodzin i śmierci, co oznaczałoby wskrzeszenie wszystkich zmarłych, aż do pradawnych przodków ludzkości, i ograniczenie naturalnego, zwierzęcego rozmnażania. Podstawowa odpowiedzialność wobec bliźniego, według Fiodorowa, wyraża się w dążeniu do wskrzeszenia go. Ostatecznie, jego koncepcja prowadzi do uznania człowieka za „syna człowieczego” – potomka zmarłych przodków i ich wskrzesiciela. Jak mawiał Fiodorow, moralną antynomię pomiędzy „żyjącymi synami” a „zmarłymi ojcami” można rozwiązać tylko przez zadanie powszechnego wskrzeszenia.