Józef Weyssenhoff - sylwetka autora

Pisarz, poeta, krytyk literacki i wydawca związany z narodową demokracją po 1905 roku, znany był z uwielbienia dla tradycji starego kresowego ziemiaństwa. Kuzyn malarza Henryka Weyssenhoffa, urodził się 8 kwietnia 1860 roku w majątku Kolano na Podlasiu. Wywodził się z polszczonej rodziny inflanckiej Weyssów, której korzenie sięgały XIV wieku. Jego ojciec, Michał Weyssenhoff, zmarł wcześnie, pozostawiając matce Wandy z Łubieńskich opiekę nad dziećmi oraz zarządzanie majątkiem na Żmudzi. Dzieciństwo spędził w Wilnie i na Żmudzi, a edukację gimnazjalną odbył w Warszawie. W latach 1879–1884 studiował prawo na Uniwersytecie w Dorpacie, gdzie należał do polskiej korporacji akademickiej, znanej jako Konwent Polonia. Po studiach gospodarował w Samoklęskach, a od 1891 roku mieszkał w Warszawie, gdzie od 1896 roku redagował „Bibliotekę Warszawską”. W młodości był osobą z zamiłowaniem do hucznego życia, co zaowocowało przegrywaniem majątku w Petersburskim Yacht Klubie. Jego bogate życiowe doświadczenie obejmowało podróże po Europie oraz trzyletni pobyt w Steglitz pod Berlinem.

W czasie I wojny światowej przebywał w Rosji, by w 1918 roku powrócić do odbudowanej Polski, osiadając w Warszawie. W kwietniu 1924 roku przeniósł się do Bydgoszczy za namową Władysława Kościelskiego, związanego z „Biblioteką Polską” w Bydgoszczy. Już wtedy uznawany był za wpływowego literata, któremu sławę przyniosły takie dzieła jak „Soból i panna” (1912) i „Puszcza” (1915). W Bydgoszczy otrzymał komfortowe mieszkanie na ul. Zacisze 1, a także miesięczną subwencję. Mimo że od 1895 roku żył w separacji z żoną Aleksandrą z Blochów, nie był w Bydgoszczy samotny, ciesząc się przyjaźnią m.in. Witolda Bełzy, Adama Grzymały-Siedleckiego i Józefa Karbowskiego.

W Bydgoszczy aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym i społecznym, wygłaszając liczne prelekcje dotyczące twórczości Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza i Juliusza Słowackiego. Był jednym z inicjatorów powstania pomnika Henryka Sienkiewicza oraz założycielem Bydgoskiego Towarzystwa Łowieckiego. Nie porzucił pisarstwa, tworząc m.in. „Mój pamiętnik literacki” (1925) oraz „Jan bez ziemi” (1929). Za swoje osiągnięcia 2 maja 1923 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1928 roku opuścił Bydgoszcz i osiedlił się najpierw w posiadłości Witolda Plotera, a potem w Warszawie. W 1929 roku jego twórczość została doceniona nagrodą literacką Poznania.

Podczas czterdziestolecia jego pracy twórczej, w 1932 roku, w Bydgoszczy została zorganizowana uroczysta akademia. Zmarł 6 lipca 1932 roku w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim. W swoich utworach przeciwstawiał się kosmopolityzmowi współczesnej arystokracji, promując program narodowego posłannictwa i tradycyjną kulturę szlachecką. Po 1905 roku stworzył serię powieści politycznych krytykujących ruchy demokratyczne i rewolucyjne. Był także znany z mistrzowskich opisów natury i łowieckiego życia. Pisał opowiadania, wspomnienia, tłumaczył utwory Heinricha Heinego.