Ten drugi Piłsudski

Bronisław Piłsudski, starszy o trzynaście miesięcy brat słynnego Józefa Piłsudskiego, to postać tajemnicza i fascynująca. Obaj bracia interesowali się tymi samymi kobietami i byli zaangażowani w plany obalenia cara Aleksandra III. Jednak to Bronisław, zesłany katorgą, zasłynął jako badacz kultury Ajnów, rdzennych mieszkańców Sachalinu i Hokkaido. Angażując się w życie tej społeczności, uczył ich nowych umiejętności, jak czytanie, pisanie czy nowoczesne metody rolnictwa, a jego działalność przyniosła mu tytuł "Króla Ajnów". Zawarł związek małżeński z ajnuską kobietą i założył z nią rodzinę.

W 1991 roku na Sachalinie postawiono mu pomnik, ale jego uznanie sięgało o wiele dalej. W czasach, kiedy Bronisław był wykluczony z praw publicznych, carscy generałowie otaczali go niezwykłym szacunkiem. Brat marszałka zasłużył się także nauce; stworzył obszerny słownik języka Ajnów i uwiecznił ich kulturę na ponad 300 fotografiach. Korzystając z innowacyjnego fonografu Edisona, zarejestrował także pieśni i mowę Ajnów. Te bezcenne nagrania odtworzono niemal sto lat później dzięki staraniom firmy Sony.

Niektórzy historycy porównują jego zaangażowanie do poświęcenia, jakie jego brat okazał dla Polski. Od 1906 do 1914 roku Bronisław mieszkał w Zakopanem, gdzie stał się ważną postacią w badaniach nad folklorem Podhala. Odegrał także kluczową rolę w rozwoju Muzeum Tatrzańskiego im. Tytusa Chałubińskiego, inspirując do działania wielu entuzjastów społecznych. Ostatnie tygodnie życia spędził w Paryżu, pracując na rzecz Komitetu Narodowego Polskiego. Jego śmierć nad brzegiem Sekwany pozostaje zagadką—czy była to choroba, morderstwo, czy też tragiczny wybór samego Bronisława? Odpowiedź na to pytanie wciąż pozostaje w sferze spekulacji.