Powrót „Imperium Zła”. Ideologie współczesnej Rosji, ich twórcy i krytycy (1913–2023)

Federacja Rosyjska rozciąga się na największym obszarze na świecie, niemal dwukrotnie przewyższając swoim rozmiarem Stany Zjednoczone. Jednak dla Rosjan przestrzeń ta wciąż wydaje się niewystarczająca.

Profesor Andrzej Nowak, uznany polski historyk, wnikliwie analizuje tradycje i praktyki rosyjskiego imperializmu, sięgając od schyłku panowania carów aż po współczesne rządy Władimira Putina. Przedstawia Rosję jako obrończynię "poniżonych przez Zachód" i strażniczkę "wartości konserwatywnych", które zestawia z rozkładem moralnym Europy. Co więcej, każda nowa ekspansja tego kraju ma być według niego aktem "wyzwolenia". Skąd wywodzą się te idee i jak mogły przetrwać rewolucyjne zmiany z 1917 roku, będąc jednocześnie modernizowane przez słowianofilstwo, panslawizm oraz eurazjanizm?

Książka oferuje wielowymiarowe spojrzenie na to, dlaczego rosyjska władza, aby zachować swój autorytet, musi odwoływać się do metod siłowych. Nowak podsumowuje rozwój refleksji akademickiej nad rosyjskim imperializmem, od jego tabuizacji po stworzenie swoistej "imperiologii". Odkrywa rolę "szkoły polskiej" w sowietologii, sięgając do myśli polskich romantyków, które zaskakują swoją aktualnością. Historyczne analizy prowadzą do kluczowego pytania: jak to możliwe, że po upadku Związku Radzieckiego nastąpił powrót imperialnych dążeń?

Kulminacją pracy Nowaka jest rozdział poświęcony Władimirowi Putinowi jako historykowi, z nieustającym tłem ukraińskim. Autor bada, jak Kreml, postrzegając Ukrainę jako zrabowaną część historycznej Rosji, dąży do przekonania Ukraińców o swojej wizji dziejów za pomocą zbrojnej siły.

Aby naprawdę zrozumieć dawną i współczesną Rosję, niezbędne jest poznanie idei, które rządzą tą potęgą. Andrzej Nowak, poprzez swoją szeroką wiedzę i literacki talent, tworzy wyjątkową analizę, w której dialog między komunizmem, imperium i narodami tego olbrzymiego terytorium staje się intelektualną przygodą, nawet podczas analizy pism Stalina czy przemówień Putina.