Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju

Z uwagi na działania wojenne na Ukrainie nie sposób przejść obojętnie wobec publikacji Jacka Bartosiaka - “Rzeczpospolita między lądem a morzem. "O wojnie i pokoju” to głośna i popularna praca, która robi dużo szumu w Internecie, co nie pozostaje bez związku z aktywnością autora w mediach, również mainstreamowych. Prac z zakresu teorii stosunków międzynarodowych jest u nas niewiele, a tu jest i trochę oryginalności i odniesienie amerykańskich koncepcji do polskich warunków i doświadczeń. Choćby dlatego jest interesująca i warta przeczytania, otwiera bowiem ów książka oczy na szereg zależności, jakie wiążą się z obecnym konflikcie u bram Polski - konkretnie : brama przemyska, przesmyk suwalski;-))

Książka w dużej mierze bazuje na geopolityce amerykańskiej (szczególnie Spykman i Mackinder), ale okazjonalnie Bartosiak sięga też do innych autorów (głównie realistycznych w swoim sposobie percepcji rzeczywistości).


Z wielu powodów nie jest to jednak praca udana i satysfakcjonująca, a powody dla takiej oceny są następujące:

1. Brak krytycznego spojrzenia - znajdziemy tu i ówdzie systematyczny wykład polityki międzynarodowej i historii światowej z punktu widzenia geopolityki, pozbawiony krytycznego osądu, a często nawet niuansowania mocnych tez co miejscami ociera się o relatywizm historyczny. Dużo tu jest "bez wątpienia" i "oczywiście". Nie ma zestawiania różnych innych koncepcji czy głosów krytycznych. To jest oczywiście dopuszczalne, ale czytelnicy (szczególnie ci mniej wyrobieni w sztuce odrzucania półprawd na rzecz poszukiwania prawdy obiektywnej) mogą traktować to jako obiektywny opis rzeczywistości. Bartosiak nie zaznacza nigdzie, że geopolityka i geopolityczne analizy jakie prezentuje (szczególnie Spykman i Mackinder) wcale nie są głównym nurtem teorii stosunków międzynarodowych, a nurtem pobocznym właściwym dla krajów anglosaskich>


2. Niejednoznaczne sądy - autor w wypowiedziach krytykuje (słusznie) teoretyczność polskiego dyskursu o stosunkach międzynarodowych. Sam prezentuje książkę mocno teoretyczną (z mocną implementacją teorii), ale ta teoria jest słaba i nieprzemyślana. Krótko zbywając zarzut determinizmu geograficznego, w ogóle nie podejmuje tematu "praw geopolitycznych" i w wielu miejscach mówi o ich obiektywnym i wiecznym obowiązywaniu na wzór praw przyrodniczych. Na bazie geopolityki pierwszej połowy XX w. rozwija całą metafizykę przestrzeni, czyli coś co zostało później zarzucone jako naukowo nieuzasadnione. Nie wiadomo, na jakiej zasadzie wyróżnia poszczególne komponenty przestrzenne (te przesmyki, bramy itp.). Wysuwa sprzeczne twierdzenia m.in. raz mówi, że rola elementów przestrzeni jest zmienna i zależy od technologii, a kiedy indziej, że są one niezmienne i wieczne.

3. Widoczna obszerność książki, brak idącej za nią treści - mamy tu tysiąc lat historii Europy i dużą część historii świata. W większości jest to zbędne i rozmywa wywód, ale na części osób robi wrażenie.
4. Niezweryfikowana faktologia - Bartosiak dość swobodnie wybiera sobie fakty i ich interpretacje. Jego historyczne analizy (pozbawione przypisów) są często naciągane pod tezę. Jest też trochę zwykłych błędów. Nie znam się na wojskowości, ale podobno (jak przekazał mi kolega) również jego opisy współczesnego uzbrojenia nie są zbyt dokładne. Z pewnością więc nie może to być książka z której można czerpać wiedzę historyczną czy wojskową,

4. styl - zbędne frazeologizmy i ozdobniki, styl miejscami napuszony, miejscami sztucznie żargonowy, z niepotrzebnymi anglicyzmami,
5. Fantazjowanie - duża część to swobodne przypuszczenia autora, ilustrowane historią i polityką. Szczególnie ostatni rozdział "prawdopodobnego rozwoju wojny w Europie Środkowej" to już czysta fantazja, wyglądająca jak opis jakiejś rozgrywki na komputerze.

“Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju” to książka napisana…. dla kogo? Publicystyczny styl pozwala zastanowić się, komu dedykowana była ów książka, bowiem dla osób zaznajomionych z tematem okaże się ona niewystarczająca, z kolei dla początkujących może zabrzmieć jak dzieło objawione, a nie jedna z wielu publikacji, której punktem wyjścia jest ogniskowanie uwagi dla polemiki. Wielu moich znajomych pyta, co czytać aby zrozumieć wojnę, a wybór dzieł na rynku szeroki. Czytajcie wszystko co wpadnie wam w ręce, pamiętajcie jedynie o tym, że warto wszystko co czytamy w pierwszej kolejności odrzucić, by tezy poddać krytyce, a nie bezwarunkowo przyjmować jako jedyne prawdziwe:-)

Z uwagi na działania wojenne na Ukrainie nie sposób przejść obojętnie wobec publikacji Jacka Bartosiaka - “Rzeczpospolita między lądem a morzem. "O wojnie i pokoju” to głośna i popularna praca, która robi dużo szumu w Internecie, co nie pozostaje bez związku z aktywnością autora w mediach, również mainstreamowych. Prac z zakresu teorii stosunków międzynarodowych jest u nas niewiele, a tu jest i trochę oryginalności i odniesienie amerykańskich koncepcji do polskich warunków i doświadczeń. Choćby dlatego jest interesująca i warta przeczytania, otwiera bowiem ów książka oczy na szereg zależności, jakie wiążą się z obecnym konflikcie u bram Polski - konkretnie : brama przemyska, przesmyk suwalski;-))

Książka w dużej mierze bazuje na geopolityce amerykańskiej (szczególnie Spykman i Mackinder), ale okazjonalnie Bartosiak sięga też do innych autorów (głównie realistycznych w swoim sposobie percepcji rzeczywistości).


Z wielu powodów nie jest to jednak praca udana i satysfakcjonująca, a powody dla takiej oceny są następujące:

1. Brak krytycznego spojrzenia - znajdziemy tu i ówdzie systematyczny wykład polityki międzynarodowej i historii światowej z punktu widzenia geopolityki, pozbawiony krytycznego osądu, a często nawet niuansowania mocnych tez co miejscami ociera się o relatywizm historyczny. Dużo tu jest "bez wątpienia" i "oczywiście". Nie ma zestawiania różnych innych koncepcji czy głosów krytycznych. To jest oczywiście dopuszczalne, ale czytelnicy (szczególnie ci mniej wyrobieni w sztuce odrzucania półprawd na rzecz poszukiwania prawdy obiektywnej) mogą traktować to jako obiektywny opis rzeczywistości. Bartosiak nie zaznacza nigdzie, że geopolityka i geopolityczne analizy jakie prezentuje (szczególnie Spykman i Mackinder) wcale nie są głównym nurtem teorii stosunków międzynarodowych, a nurtem pobocznym właściwym dla krajów anglosaskich>


2. Niejednoznaczne sądy - autor w wypowiedziach krytykuje (słusznie) teoretyczność polskiego dyskursu o stosunkach międzynarodowych. Sam prezentuje książkę mocno teoretyczną (z mocną implementacją teorii), ale ta teoria jest słaba i nieprzemyślana. Krótko zbywając zarzut determinizmu geograficznego, w ogóle nie podejmuje tematu "praw geopolitycznych" i w wielu miejscach mówi o ich obiektywnym i wiecznym obowiązywaniu na wzór praw przyrodniczych. Na bazie geopolityki pierwszej połowy XX w. rozwija całą metafizykę przestrzeni, czyli coś co zostało później zarzucone jako naukowo nieuzasadnione. Nie wiadomo, na jakiej zasadzie wyróżnia poszczególne komponenty przestrzenne (te przesmyki, bramy itp.). Wysuwa sprzeczne twierdzenia m.in. raz mówi, że rola elementów przestrzeni jest zmienna i zależy od technologii, a kiedy indziej, że są one niezmienne i wieczne.

3. Widoczna obszerność książki, brak idącej za nią treści - mamy tu tysiąc lat historii Europy i dużą część historii świata. W większości jest to zbędne i rozmywa wywód, ale na części osób robi wrażenie.
4. Niezweryfikowana faktologia - Bartosiak dość swobodnie wybiera sobie fakty i ich interpretacje. Jego historyczne analizy (pozbawione przypisów) są często naciągane pod tezę. Jest też trochę zwykłych błędów. Nie znam się na wojskowości, ale podobno (jak przekazał mi kolega) również jego opisy współczesnego uzbrojenia nie są zbyt dokładne. Z pewnością więc nie może to być książka z której można czerpać wiedzę historyczną czy wojskową,

4. styl - zbędne frazeologizmy i ozdobniki, styl miejscami napuszony, miejscami sztucznie żargonowy, z niepotrzebnymi anglicyzmami,
5. Fantazjowanie - duża część to swobodne przypuszczenia autora, ilustrowane historią i polityką. Szczególnie ostatni rozdział "prawdopodobnego rozwoju wojny w Europie Środkowej" to już czysta fantazja, wyglądająca jak opis jakiejś rozgrywki na komputerze.

“Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju” to książka napisana…. dla kogo? Publicystyczny styl pozwala zastanowić się, komu dedykowana była ów książka, bowiem dla osób zaznajomionych z tematem okaże się ona niewystarczająca, z kolei dla początkujących może zabrzmieć jak dzieło objawione, a nie jedna z wielu publikacji, której punktem wyjścia jest ogniskowanie uwagi dla polemiki. Wielu moich znajomych pyta, co czytać aby zrozumieć wojnę, a wybór dzieł na rynku szeroki. Czytajcie wszystko co wpadnie wam w ręce, pamiętajcie jedynie o tym, że warto wszystko co czytamy w pierwszej kolejności odrzucić, by tezy poddać krytyce, a nie bezwarunkowo przyjmować jako jedyne prawdziwe:-)

Jacek Bartosiak to postać, której obecność w przestrzeni publicznej szalenie polaryzuje opinie czytelników i słuchaczy: znakomity wizjoner geopolityki, dobry pisarz, zręczny gawędziarz, oraz…. fatalny, tragiczny, straszliwy lektor. Zmęczyłem dziś finalnie audiobooka i jego słuchanie było jak szturmowanie rimlandu Eurazji w poprzek wszystkich istniejących na nim pomostów, pokonywanie rzek wpław, jak podróż w średniowieczu bez dróg i obecnych na nich mostów. Niestety, podjęcie przez Jacka Bartosiaka decyzji o samodzielnym nagraniu audiobooka to nie błąd, to wielbłąd. O ile bowiem można wysłuchać kolejnych programów z wystąpieniami autora w radio czy innych mediach, i nie jest to w toku dynamicznej dyskusji problem, o tyle audioobok to rzecz zgoła odmienna w swojej formie, każdy kto podsłuchiwał ulubione książki w tej formie wie, jak ważnym jest poczuć dobre flow z narratorem. Tu ewidentnie tego zabrakło. Denerwujące zmiany tembru i siły głosu, drapanie się po brodzie, siorpanie i inne tego typu odgłosy są ok w podkaście - ale nie w książce o ciężarze gatunkowym wymagającym skupienia, gdzie pewne informacje należy w głowie sobie ułożyć, a najmniej pożądaną sprawa w takim przypadku jest rozpraszanie słuchacza przez samego narratora, zbrodnia jakich mało!

Stąd tej po mniej więcej połowie sięgnąłem po wersję drukowaną, a ta jest niesamowicie "mięsna"! . Dogłębne i wręcz przeładowane niekiedy informacją spojrzenie na historię geopolityczną Eurazji, dokładna monografia Ameryki oraz Rosji, szczegółowa analiza Chińskiej ekspansji już same w sobie mogłyby starczyć na książkę. Tymczasem dostajemy jeszcze hiperszczegółową analizę sytuacji geopolitycznej Polski (wraz z całym pomostem Bałtycko - Czarnomorskim) oraz analizę potencjalnego konfliktu zbrojnego z Rosją, możliwego wedle autora w kilkuletnim horyzoncie czasowym.
Nawet jeśli koronawirus w 2020 pozmieniał nieco świat, książka ta jest pocztówką z potencjalnej przyszłości świata, która materializuje się na naszych oczach, tuż za wschodnią granicą.

Jacek Bartosiak to postać, której obecność w przestrzeni publicznej szalenie polaryzuje opinie czytelników i słuchaczy: znakomity wizjoner geopolityki, dobry pisarz, zręczny gawędziarz, oraz…. fatalny, tragiczny, straszliwy lektor. Zmęczyłem dziś finalnie audiobooka i jego słuchanie było jak szturmowanie rimlandu Eurazji w poprzek wszystkich istniejących na nim pomostów, pokonywanie rzek wpław, jak podróż w średniowieczu bez dróg i obecnych na nich mostów. Niestety, podjęcie przez Jacka Bartosiaka decyzji o samodzielnym nagraniu audiobooka to nie błąd, to wielbłąd. O ile bowiem można wysłuchać kolejnych programów z wystąpieniami autora w radio czy innych mediach, i nie jest to w toku dynamicznej dyskusji problem, o tyle audioobok to rzecz zgoła odmienna w swojej formie, każdy kto podsłuchiwał ulubione książki w tej formie wie, jak ważnym jest poczuć dobre flow z narratorem. Tu ewidentnie tego zabrakło. Denerwujące zmiany tembru i siły głosu, drapanie się po brodzie, siorpanie i inne tego typu odgłosy są ok w podkaście - ale nie w książce o ciężarze gatunkowym wymagającym skupienia, gdzie pewne informacje należy w głowie sobie ułożyć, a najmniej pożądaną sprawa w takim przypadku jest rozpraszanie słuchacza przez samego narratora, zbrodnia jakich mało!

Stąd tej po mniej więcej połowie sięgnąłem po wersję drukowaną, a ta jest niesamowicie "mięsna"! . Dogłębne i wręcz przeładowane niekiedy informacją spojrzenie na historię geopolityczną Eurazji, dokładna monografia Ameryki oraz Rosji, szczegółowa analiza Chińskiej ekspansji już same w sobie mogłyby starczyć na książkę. Tymczasem dostajemy jeszcze hiperszczegółową analizę sytuacji geopolitycznej Polski (wraz z całym pomostem Bałtycko - Czarnomorskim) oraz analizę potencjalnego konfliktu zbrojnego z Rosją, możliwego wedle autora w kilkuletnim horyzoncie czasowym.
Nawet jeśli koronawirus w 2020 pozmieniał nieco świat, książka ta jest pocztówką z potencjalnej przyszłości świata, która materializuje się na naszych oczach, tuż za wschodnią granicą.