Esej o duszy polskiej

Przemiany, jakie zaszły w Polsce po zakończeniu II wojny światowej, miały charakter nieustannego kataklizmu. W wyniku wojny Polska utraciła ogromną część swojej inteligencji, elity II Rzeczpospolitej, co odmieniło naród nie do poznania. Zostały zniszczone struktury ziemiaństwa i arystokracji, a także inteligencja, klasa przedsiębiorcza i rzemieślnicy. Zmiany te znalazły swoje odbicie również w sferze estetycznej, gdzie komunizm wprowadził wszechobecną brzydotę, nacechowaną tymczasowością. Nowa architektura i design sprawiały wrażenie prowizorycznych, stworzonych jedynie na kilka lat lub jedno pokolenie, w oczekiwaniu na czas, gdy możliwe będzie tworzenie na przyszłe pokolenia. Żyliśmy w stanie "na razie", przekonani o tymczasowym charakterze epoki, która miała ustąpić miejsca stabilizacji i rozwojowi.

W "Eseju o duszy polskiej" Ryszard Legutko, znany akademik, publicysta i europoseł, analizuje rolę powojennej inteligencji, kształtowanej przez nowe władze i jej nową tradycję intelektualną. Autor krytycznie odnosi się do wtórności i ograniczeń tej grupy, przyglądając się także dominującym nurtom intelektualnym, które zyskały na znaczeniu po przełomie roku 1989.