Dwa traktaty o rządzie

Angielski filozof John Locke, żyjący w latach 1632-1704, jest powszechnie uznawany za twórcę fundamentów współczesnej demokracji. Jego myśl na temat republikanizmu, zaprezentowana w dwóch kluczowych traktatach, stanowi obowiązkowy punkt odniesienia dla każdego politologa. Te prace, nierozerwalnie związane z kształtowaniem nowoczesnej teorii państwowości, miały istotny wpływ na takie dokumenty jak Deklaracja Niepodległości i Konstytucja Stanów Zjednoczonych.

Locke zaskoczył swoich współczesnych odważnym odrzuceniem idei nadprzyrodzonego źródła władzy. W pierwszym traktacie skupia się na krytyce poglądu, że wszelka władza wywodzi się z Boskiego nadania, jakiego doświadczył Adam w raju. Z kolei drugi traktat przedstawia koncepcję władzy będącej darem od społeczeństwa i odpowiedzialnej przed nim.

Dzieła te, choć fragmentaryczne i anonimowo opublikowane za życia autora, są ciekawe również z uwagi na ich dramatyczne okoliczności powstania. Locke jako republikanin jednocześnie utrzymywał relacje z królem i arystokracją, co ukazuje, że w jego wizji monarchia i republika mogły współistnieć. Dla Locke'a kluczowym było odróżnienie legitymacji władzy: zamiast nadania boskiego proponował legitymizację społeczną. Obserwacja tego, jak te idee rozwijały się w umyśle myśliciela będącego głęboko osadzonym w tradycji chrześcijańskiej, dodaje wartości tej lekturze.