Białe i czarne duchy

"Białe i czarne duchy" to kolejna publikacja autorstwa Jana Łady, znanego z intrygujących powieści historyczno-fantastycznych. Ta antologia zawiera trzy utwory, w tym powieść o tym samym tytule, której akcja rozgrywa się w 1921 roku. Opowiada o grupie poszukującej kontaktu z bliskimi utraconymi podczas wojny, korzystając z seansów spirytystycznych. W skład zbioru wchodzą także mini powieść "Lucyfer" oraz opowiadanie "Ostatnia msza".

W tytułowej powieści "Białe i czarne duchy", Żarnowicz – zapalony spirytysta i hipnotyzer – organizuje seanse dla osób, które w okrutnych czasach I wojny światowej znalazły się na skraju rozpaczy. Jedną z kluczowych postaci jest marszałkowa Stężyńska, która utraciła jedynaka w trakcie wojny z Rosjanami. Towarzyszy jej znużony życiem starzec Oświeyka oraz inni, którzy czują się wykluczeni przez wojnę. Oświeyko-junior, porucznik marynarki, pozostaje zdrową przeciwwagą w tej grupie i jest zdeterminowany chronić swoją ukochaną Jadwigę przed zakusami Żarnowicza i siłami mroku. W tej historii toczy się walka o jej serce i duszę.

"Lucyfer" porusza temat księdza, który zrezygnował z kapłaństwa na rzecz sztuki i kultu Lucyfera. Łada nie podaje, co było pierwsze – czy to utrata wiary była następstwem sztuki, czy odwrotnie.

Antologię wieńczy "Ostatnia msza", która opisuje zamknięcie przez władze carskie klasztoru. Elementy historyczne pozostają niedopowiedziane, ale jak w innych dziełach Łady, sedno stanowi odwieczna walka dobra ze złem. Chociaż zło bywa silne, to jednak w tej narracji nie zdoła pokonać potęgi dobrego, nie budzi też lęku, który skłoniłby do poddania. Jan Łada z powodzeniem miesza tu grozę z nutą nadziei.