Vladislav Vančura - sylwetka autora

Czeski autor, dramaturg, reżyser filmowy i scenarzysta, a z zawodu lekarz, przyszedł na świat w Háj niedaleko Opawy, na Śląsku Czeskim, w rodzinie inteligenckiej o protestancko-katolickich korzeniach. W młodości niełatwo radził sobie z rygorami szkolnymi i dyscypliną, a przez pewien czas interesował się sztuką plastyczną. Początkowo studiował prawo, ale po ciężkiej chorobie matki zdecydował się na medycynę. Po ukończeniu studiów medycznych pracował jako lekarz w Zbrasławiu. Swoją literacką karierę zaczął rozwijać w 1919 roku, publikując w czasopismach takich jak „Červen”, „Kmet”, „Host” i „Panorama”. Pełnił funkcję recenzenta teatralnego w „České slovo” od 1919 do 1920 roku, a następnie w „Československá samostatnost” w 1924 roku. Od 1920 roku był członkiem i pierwszym przewodniczącym grupy „Devětsil”, propagującej czeski nurt literacki znany jako poetyzm. Był również liderem stowarzyszenia czeskich filmowców.

W latach 1921-1929 był członkiem Czechosłowackiej Partii Komunistycznej, z której wystąpił, gdy Klement Gottwald narzucił jej stalinowskie kierownictwo. Mimo to, pozostając wiernym lewicowym ideałom, podczas niemieckiej okupacji od jesieni 1939 roku prowadził literacką sekcję konspiracyjnej organizacji „Výbor inteligence”, wspierającej komunistów. W maju 1942 roku został aresztowany przez gestapo, torturowany i rozstrzelany w praskich Kobylisach podczas heydrichiady, represji Niemców po zamachu na Reinharda Heydricha. Pośmiertnie odznaczono go tytułem „twórcy narodowego” w 1946 roku oraz Orderem Lwa Białego „Za zwycięstwo” i czechosłowackim Krzyżem Walecznych 1939, a w roku 1992 Orderem T. Masaryka I klasy. Jego pamięć uczczono pomnikiem w rodzinnej miejscowości oraz przyznaniem mu w 1995 roku honorowego obywatelstwa gminy.

Jego twórczość początkowo była pod silnym wpływem ekspresjonizmu, a jego styl łączył witalizm i groteskę. Był pionierem w dziedzinie formalnych eksperymentów literackich, poszukując nowych środków wyrazu, co zaowocowało wyjątkowo bogatym stylem i barwnym językiem jego utworów, który stanowił wyzwanie dla tłumaczy. Mimo to jego dzieła zostały przełożone na wiele języków, w tym między innymi włoski, duński, bułgarski, estoński i litewski. Jako nowatorski artysta sięgał także po film, tworząc scenariusze i samodzielnie reżyserując swoje projekty.