Nikołaj Leskow - sylwetka autora

Nikołaj Leskow przyszedł na świat w 1831 roku w Gorochowie, w rodzinie Siemiona Dmitrijewicza Leskowa i Marii Pietrowny Ałfierjewej. Jego ojciec wywodził się z rodziny prawosławnych duchownych, gdzie męscy potomkowie tradycyjnie wybierali karierę w Kościele. Jednak Siemion po ukończeniu seminarium duchownego odmówił przyjęcia święceń. W wyniku tego konfliktu został wykluczony z domu rodzinnego i musiał samodzielnie zarabiać jako nauczyciel oraz urzędnik. W karierze urzędniczej osiągnął rangę asesora kolegialnego, co nadawało mu dziedziczne szlachectwo. Pracował jako ławnik w izbie karnej w Orle, ale konflikt z gubernatorem zmusił go do opuszczenia tego stanowiska i osiedlenia się w majątku Panino bez prawa do emerytury. Matka Leskowa, Maria, była przedstawicielką rodziny szlacheckiej, która utraciła swój majątek w wyniku pożaru Moskwy w 1812 roku.

Młody Nikołaj spędził dzieciństwo w posiadłości Michaiła Strachowa w Gorochowie, gdzie jego dziadek Piotr Ałfierjew zarządzał majątkiem. Razem z kuzynami uczył się języków francuskiego i niemieckiego. W 1839 roku wrócił do Panina, gdzie mieszkał przez dwa lata, zanim rozpoczął naukę w gimnazjum w Orle. Nie uzyskał tam jednak dyplomu, gdyż po pięciu latach opuścił szkołę z powodu braku nadzoru rodziców i zamiłowania do literatury.

W Orle zetknął się z etnografem Opanasem Markowiczem i jego żoną Marią, znaną później literatką. Rodzice zdołali zapewnić mu stanowisko kancelisty, co stało się początkiem jego kariery urzędniczej. W 1849 roku, dzięki wujowi, zdobył pracę w komisji poborowej w Kijowie, co pozwoliło mu zbliżyć się do polskich kół kulturalnych i nauczyć się języka ukraińskiego, oraz obracać się w środowisku akademickim.

Po czterech latach Leskow zrezygnował z pracy w administracji i podjął się roli plenipotenta w firmie „Scott i Wilkins”, zajmującej się przesiedleniami chłopów. Praca ta wymagała podróży po Rosji, co pozwoliło mu lepiej zrozumieć ludową mentalność i obyczaje. Jednak w 1860 roku spółka zbankrutowała i Leskow ponownie wrócił do administacji państwowej, choć wkrótce podjął decyzję o rozpoczęciu kariery dziennikarskiej.

Współpracował z pismami takimi jak "Informator Ekonomiczny, Polityczny i Przemysłowy" oraz "Russkaja Riecz", a jego reputacja wśród dziennikarzy rosła. Jako korespondent "Siewiernaja Pczeła", relacjonował życie w Paryżu, co jeszcze mocniej zbliżyło go do kręgów Słowian. Debiutował literacko opowiadaniami pod pseudonimem Nikołaj Stiebnicki, a niektóre z jego dzieł, takie jak "Powiatowa Lady Makbet" i "Bez wyjścia", skupiały się na satyrycznym przedstawieniu rosyjskich rewolucjonistów.

Leskow, wykluczony z liberalnych kręgów, pracował także nad opowiadaniami publikowanymi w konserwatywnych pismach, gdzie mógł rozwijać swoje pomysły literackie. Jego współpraca z Michaiłem Katkowem i "Russkij Wiestnik" dała mu możliwość publikacji wielu opowiadań, mimo że później doszło między nimi do konfliktu.

Pod koniec życia jego stosunek do Kościoła Prawosławnego uległ zmianie. Publikował krytyczne teksty o życiu biskupów i opisywał systemowe problemy w Cerkwi, co doprowadziło do dalszej izolacji od konserwatywnych kręgów. Pomimo trudności finansowych i zdrowotnych, kontynuował pisanie aż do swojej śmierci w 1895 roku. Pamiętany jest jako pisarz, który mimo przeciwności losu, potrafił obiektywnie opisywać rosyjskie społeczeństwo, zyskując uznanie pośmiertnie.