Józef Lompa - sylwetka autora

Józef Lompa był postacią o ogromnym znaczeniu dla kultury śląskiej, co odzwierciedla fakt, że jego imieniem nazwano wiele ulic i szkół. Jego prace obejmowały podręczniki, śpiewniki, a także opracowania dotyczące historii, przysłów i powiedzeń. Historycy zaznaczają, że Lompa był jednym z prekursorów odrodzenia narodowego na Górnym Śląsku.

Józef Piotr Lompa urodził się 29 czerwca 1797 roku w Oleśnie jako syn krawca. Swoją edukację rozpoczął już w wieku sześciu lat w Katolickiej Szkole Ludowej w rodzinnym mieście. Zgodnie z życzeniem ojca, który pragnął, by Józef został księdzem, kontynuował naukę w gimnazjum ojców Pijarów w Wieluniu, gdzie również pełnił funkcję organisty. Mimo to później Lompa porzucił szkołę i w 1815 roku wstąpił do Seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu.

W wieku 21 lat Józef poślubił Marię Bensiówną, a młoda para zamieszkała w Lublińcu. Po roku przeprowadzili się do Lubszy, gdzie Lompa podjął się stworzenia szkoły podstawowej i podjął się nauczania 250 dzieci, wychowując jednocześnie własnych sześć potomków. Szkoła, mimo że przeniesiona, pozostaje widoczna po dziś dzień. Niedaleko niej Lompa założył ogród botaniczny z różnorodnymi drzewami i roślinami, które zostały oznaczone tabliczkami. Lompa był również zaangażowany w zakup nowego zegara na wieżę kościelną i sprowadzenie nowych organów.

W 1836 roku zmarła Maria, a już rok później Lompa poślubił Weronikę Kostorz. Z tym małżeństwem również doczekał się sześciorga dzieci. Lompa był aktywnym członkiem różnych grup naukowych i agrarnych. Stworzył Towarzystwo Pracujących dla Oświaty Ludu Śląskiego i pomagał zakładać czytelnie w różnych miastach regionu. Współpracował z takimi publikacjami jak „Tygodnik Polski dla Włościan”, „Szkoła polska” oraz „Dziennik Górnośląski”.

Problemy pojawiły się w 1850 roku, kiedy przeciwnicy oskarżyli go o pijaństwo i podżeganie chłopów do buntu, co doprowadziło do zawieszenia go w funkcji nauczyciela. Ostatecznie przeniósł się do Woźnik, gdzie zmarł 29 marca 1863 roku.

Wśród ważniejszych dzieł twórcy można wymienić „Pielgrzyma w Lubopolu”, „Historyę o Gryzeldzie i margrabi Walterze” oraz „Kwiaty moralne”, które miały wpływ na duchowość Ślązaków. Niezwykle istotne jest jego pierwsze polskie opracowanie historii Śląska zatytułowane „Krótkie wyobrażenie historyi Szląska” z 1821 roku oraz zbiór śląskich pieśni religijnych.

Chociaż jego styl pisarski bywa określany jako prosty, to jednak treść i przesłanie jego utworów głęboko przemawiają do ludu, co czyni go swego rodzaju duchowym przywódcą regionu. Współcześnie Szlak Józefa Lompy prowadzi przez kluczowe miejsca jego działalności w województwach śląskim i opolskim, w tym Woźniki, Lubsze i Olesno.

Zachował się także ciekawy cytat Lompy o Katowicach sprzed uzyskania przez nie praw miejskich: „Miejsce to nosi nazwę wsi, ale [...] pożycie tutejsze ma barwę wielkiego miasta [...] Katowice będą wzrastać jako miasto amerykańskie [...] Już dziś zasługują [...] na miano miasta i mają ku temu warunki, różniąc się mało od innych miejsc miastami zwanych”.