Iwan Turgieniew - sylwetka autora

Iwan Turgieniew był nie tylko czołowym przedstawicielem rosyjskiego realizmu krytycznego, ale także mistrzem psychologicznej analizy. Jego twórczość koncentrowała się na życiu na wsi, analizie społeczeństwa rosyjskiego w okresie 1840-1870 oraz konfliktach między pokoleniami. Urodził się w 1818 roku w zamożnej rodzinie ziemiańskiej i pierwsze lata życia spędził w posiadłości matki, Spasskoje-Łutowinowo, w guberni orłowskiej. Dzięki zamożności rodzice mogli zapewnić mu staranne wykształcenie - początkowo w domu, a następnie w Moskwie, gdzie rodzina przeniosła się w 1827 roku. W 1833 roku Turgieniew rozpoczął studia filologiczne na Uniwersytecie Moskiewskim, które kontynuował w Petersburgu oraz w Berlinie. Po powrocie do Rosji w 1841 roku rozpoczął pracę urzędnika, lecz porzucił ją dwa lata później, aby skupić się na twórczości literackiej.

Turgieniew nie był zwolennikiem radykalizmu opozycji politycznej, ale również krytykował represyjną politykę wewnętrzną cara Mikołaja I. Był zdecydowanym przeciwnikiem pańszczyzny. Gdy w 1850 roku odziedziczył po matce rozległe posiadłości, uwolnił wszystkich chłopów. Po zniesieniu pańszczyzny w 1861 roku, Turgieniew wprowadził dodatkowe zarządzenia wspomagające ekonomicznie chłopów. Jego poglądy nie były przychylnie odbierane przez władze, co doprowadziło do jego aresztowania i zesłania do rodzinnego majątku w 1852 roku, za omijanie cenzury przy publikacji refleksji o Gogolu.

Wielu lat swego życia Turgieniew spędził za granicą, co było częściowo wynikiem jego niezadowolenia z sytuacji politycznej w Rosji. Od 1861 roku żył na stałe poza ojczyzną, najpierw w Baden-Baden, a później w Paryżu. Debiutował w 1838 roku dwoma wierszami w czasopiśmie "Sowremiennik", a później zaczął publikować regularnie. Jego opowiadanie "Andriej Kołosow" z 1844 roku zapoczątkowało prozatorski nurt w jego twórczości. Początkowo inspirował się romantykami jak Puszkin czy Lermontow, lecz z czasem przeszedł do krytyki romantyzmu pod wpływem Gogola.

Jego cykl "Zapiski myśliwego", opublikowany w 1852 roku, zdobył dużą popularność dzięki realistycznemu przedstawieniu życia chłopów. Realizm ten wzmocnił także krajobraz rosyjskiej wsi. Krytyka pozytywnie oceniła jego dzieła, co zachęciło Turgieniewa do dalszej twórczości. Pierwsza powieść, "Rudin", rozpoczęła jego rozprawę z własnym pokoleniem, kontynuowaną w "Szlacheckim gnieździe" i "Ojciecach i dzieciach", które przyniosły mu trwałą sławę.

Turgieniew znany był także poza granicami Rosji, zwłaszcza we Francji, gdzie podróżował z francuską śpiewaczką Pauliną Viardot-Garcia. Jego utwory, takie jak powieść "Dym", poruszały tematy społeczne po uwłaszczeniu chłopów, a każda kolejna powieść zapewniała mu wydawniczy sukces. Zyskał międzynarodową renomę i zmarł 3 września 1883 roku w Bougival, pod Paryżem.

Turgieniew odegrał kluczową rolę w literaturze rosyjskiej, łącząc późny romantyzm z realizmem i stając się postacią, którą porównywano do klasyków takich jak Flaubert czy Zola. Jego proza, wypełniona dialogami i społecznymi tematami, jak również nastrojowymi opisami rosyjskiego krajobrazu, stała się przykładem literackiego mistrzostwa. Pozostawił po sobie także testament literacki w postaci cyklu "Senilia" oraz przyczynił się do popularyzacji rosyjskiej literatury za granicą, tłumacząc zarówno rosyjskie, jak i zachodnie dzieła.