Hieronim Morsztyn - sylwetka autora

Hieronim Morsztyn, wybitny polski poeta z okresu wczesnego baroku, zasłynął dzięki swoim erotykom, hedonistycznym motywom oraz fascynacji otaczającym światem. Był jednym z pionierów tych tematów w polskiej poezji. Morsztyn jest autorem "Historii uciesznej o zacnej królewnie Banialuce", uznawanej za pierwszą polską baśń magiczną. Informacje o jego życiu czerpiemy głównie z jego dzieł literackich, listów oraz wspomnianych wierszy. We wstępie do "Światowej rozkoszy" autor pisze: "Pana sługa Hieronim Morsztyn z Raciborska", jednak dokładne miejsce jego urodzenia pozostaje nieznane. Na podstawie dokumentów sądowych z Krakowa wiemy, że jego ojcem był Florian Morsztyn, bachmistrz i arianin z Wieliczki, a matką Zuzanna Łaska, krewna Olbrachta Łaskiego. Hieronim miał kilka rodzeństwa – cztery siostry i dwóch braci oraz przyrodniego brata. Po wczesnej śmierci rodziców wychowywał się u wuja Samuela Łaskiego, co zapewniło mu edukację w jezuickiej szkole w Braniewie, którą rozpoczął w 1595 roku.

Po powrocie do Krakowa wnikliwie poznał życie dworskie na dworze Zygmunta III. W swoim życiu miał kontakt z wieloma znanymi postaciami literackimi, jak Jan Gostomski czy Jerzy Niemsta, lecz mimo tych znajomości prowadził raczej spokojny tryb życia jako ziemianin. W swoich utworach Morsztyn często nawiązywał do swoich zmagań z kiłą, co znajduje odzwierciedlenie w wierszu zatytułowanym "Dworska Choroba". Pod koniec życia mógł zostać księdzem, a zmarł około 1622 roku.

Twórczość Morsztyna przetrwała do naszych czasów głównie dzięki licznym odpisom. Jego pierwszym drukowanym dziełem były "Theses filozofskie", ofiarowane Samuelowi Łaskiemu w 1598 roku, nie miały one jednak literackiego charakteru. "Zwierciadło statecznego i szalonego młodzieńca", wydane na przełomie lat 1599-1603, zyskało uznanie dzięki odnalezieniu jego fragmentów przez Jakuba Gieysztora w 1896 roku. "Światowa Rozkosz", wydana około 1606 roku, była pochwałą przyjemności, bogactwa i przyjaźni, ale także ukazywała przemijanie i marność życia.

Dzieła Morsztyna, choć niezwykle cenne, były rzadko wydawane za jego życia, a stały się bardziej dostępne dopiero w późniejszych latach, także dzięki wersjom cyfrowym. W 1650 roku ukazały się "Antipasty małżeńskie" z historią królewny Banialuce, a w 1655 wydano "Philomachia", zbiór opowieści o miłości. Morsztyn pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką, w której nadal odkrywamy nowe aspekty jego talentu, mimo niepewności co do dokładnej atrybucji niektórych jego utworów. Wśród odkryć z XX wieku znajdują się także "Wiersze padewskie", przypisane Morsztynowi i wydane w 2014 roku.