Najlepsi katolicy pod słońcem. Pożegnanie Irlandczyków z Kościołem

Derek Scally, irlandzki korespondent "The Irish Times" w Berlinie, zabiera nas w fascynującą, choć bolesną podróż po współczesnej Irlandii – kraju, który kiedyś był bastionem katolicyzmu, a dziś przechodzi kryzys wiary na skalę, która mogłaby być przestrogą dla innych narodów. Książka, wydana po polsku w 2024 roku przez Wydawnictwo Czarne liczy 440 stron i należy do gatunku reportażu. To nie jest lekka lektura – to głęboki, analityczny esej o tym, jak Kościół katolicki stracił zaufanie milionów, odsłaniając mechanizmy władzy, skandali i społecznej transformacji.O czym jest książka?Scally śledzi ewolucję Irlandii od czasów, gdy katolicyzm był "religią narodową" – definiował prawo, edukację, a nawet codzienne życie. Autor skupia się na kluczowych momentach kryzysu: skandalach pedofilskich w Kościele, pralniach Magdalenek (instytucjach, gdzie kobiety były zmuszane do niewolniczej pracy pod pretekstem "grzechu"), adopcjach bez zgody matek czy masowych grobach dzieci z nieślubnych związków. To nie sucha kronika – Scally wplata osobiste historie ofiar, wywiady z duchownymi i obserwacje z pierwszej ręki, pokazując, jak te wydarzenia doprowadziły do masowego odejścia od Kościoła. Irlandia, kiedyś "najlepsi katolicy pod słońcem", dziś ma jeden z najniższych wskaźników religijności w Europie. Książka kończy się refleksją nad tym, co dalej: czy to definitywne pożegnanie, czy szansa na reformę?Styl Scally'ego jest dziennikarski – precyzyjny, oparty na faktach, z nutą ironii wobec instytucjonalnej hipokryzji. Porównuje irlandzki kryzys do innych, np. do niemieckiego Kościoła czy nawet polskiego kontekstu, co dodaje uniwersalności. To reportaż, który czyta się jak thriller społeczny, choć momentami tonie w szczegółach historycznych.

Mocne i słabe strony

Plusy:
Głęboka analiza: Scally nie poprzestaje na sensacjach – pokazuje, jak Kościół był narzędziem kolonialnej i patriarchalnej kontroli, a jego upadek to triumf świeckości (np. legalizacja aborcji w 2018 r. po referendum).
Obiektywizm: Autor unika sensacjonalizmu, dając głos zarówno ofiarom, jak i obrońcom Kościoła. To buduje wiarygodność.
Aktualność: W dobie globalnych dyskusji o nadużyciach w religiach, książka rezonuje silnie – zwłaszcza w Polsce, gdzie podobne cienie wiszą nad naszym katolicyzmem.

Minusy:
Szczegółowość granicząca z nudą: Dla czytelnika spoza Irlandii niektóre dygresje historyczne wydają się zbyt obszerne, co powoduje dłużyzny i problemy z koncentracją.
Brak szerszego horyzontu: Książka skupia się głównie na katolicyzmie, pomijając inne aspekty irlandzkiej tożsamości (np. protestantyzm czy laicyzm w kulturze pop).

Ogólna ocena na LubimyCzytać.pl to 6,6/10 na podstawie 111 ocen – co odzwierciedla mieszane reakcje: entuzjazm wśród miłośników reportaży historycznych i frustrację u tych, którzy szukali lżejszej lektury. Czytelnicy chwalą porównania do Polski ("podobieństwa w poczuciu wstydu i odejściu wiernych"), ale narzekają na "nadmiar informacji, strawny głównie dla zainteresowanych Irlandią".Komu polecam?Polecam każdemu, kto interesuje się historią religii, skandalami społecznymi lub po prostu chce zrozumieć, dlaczego wiara traci grunt w nowoczesnym świecie. Moja ocena: 8/10. Warto – bo to nie tylko o Irlandii, ale o nas wszystkich.
Scally przypomina: instytucje padają, gdy tracą kontakt z ludźmi. W sam raz na zimowe wieczory, z herbatą i nutą niepokoju o własną "religię narodową".