św. Roman Melodos - sylwetka autora

Roman Pieśniarz, uznawany za świętego zarówno w Kościele prawosławnym, jak i katolickim, to wybitny poeta religijny z czasów Bizancjum, którego dzieła obejmują około osiemdziesięciu kontakiów poświęconych świętom cerkiewnym, Matce Bożej oraz innym świętym. Urodził się około 490 roku w syryjskim mieście Emesa w rodzinie żydowskiej, jednak w młodości przyjął chrzest. Po uzyskaniu podstawowego wykształcenia z zakresu języka greckiego i syryjskiego, przeniósł się do Berytos, co pozwoliło mu pogłębić znajomość literatury i retoryki klasycznej. Około 515 roku otrzymał święcenia diakonatu, a przez następne trzy lata pełnił funkcję kaznodziei w świątyni Zmartwychwstania Pańskiego.

Pod koniec panowania cesarza Anastazjusza I Roman wyjechał do Konstantynopola, gdzie osiedlił się w klasztorze przy kościele Bogarodzicy w dzielnicy Kyros. Właśnie tam doświadczył przełomowego momentu w życiu. Jak informuje Synaksarion, podczas wigilii Bożego Narodzenia nie sprostał zadaniu, by zaśpiewać pieśń pochwalną dla Boga. Uciekłszy się do modlitwy przed ikoną Matki Bożej, zasnął. We śnie ukazała mu się Bogarodzica, wręczyła zwój i nakazała go spożyć, co Roman uczynił. Następnego ranka, w dniu Bożego Narodzenia, zainspirowany wczorajszym snem, wszedł na ambonę i wykonał hymn „Dziewica rodzi dzisiaj Przedwiecznego...”. Pieśń ta, składająca się z 18 strof, zyskała ogromną popularność i była śpiewana w kościołach Mądrości Bożej oraz św. Apostołów aż do XII wieku, a do dziś pozostaje jedną z ulubionych greckich kolęd.

Dalsze losy Romana nie są dokładnie znane. Zmarł po 550 roku, być może około 555 roku, i został pochowany w kościele Bogarodzicy, gdzie wspominano go co roku 1 października. Jego kult jest szczególnie żywy w Kościołach prawosławnych tradycji greckiej oraz w Apostolskim Kościele Ormiańskim. W Kościele katolickim wspomnienie liturgiczne św. Romana obchodzone jest 1 października, a w Kościele prawosławnym 1/14 października, z uwzględnieniem kalendarza gregoriańskiego.