Nadżib Mahfuz - sylwetka autora

Nadżib Mahfuz, uznany prozaik egipski, zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 1988 roku. Jego edukacja obejmowała studiowanie filozofii i historii sztuki na Uniwersytecie Kairskim, a po ukończeniu tych studiów Mahfuz rozpoczął karierę jako dziennikarz. Jego literacki debiut miał miejsce w 1938 roku, kiedy ukazał się zbiór opowiadań "Hams al-gunun" („Szept szaleństwa”). Dwa lata później opublikował pierwszą powieść "Abat al-aqdar" („Igraszka losów”), której akcja rozgrywała się w czasach faraonów. To dzieło rozpoczęło historyczny okres jego twórczości, obejmujący trzy powieści, których akcja osadzona była w starożytnym Egipcie: "Abat al-aqdar", "Radubis" (1943) i "Kifah Tiba" (1944).

Kolejnym etapem w jego literackiej karierze były powieści społeczno-obyczajowe, umiejscowione w Kairze. Mahfuz nazwał te powieści imionami ulic z kairskich dzielnic. W 1945 roku opublikował "Al-Qahira al-gadida" („Nowy Kair”), a następnie "Chan al-chalili" (1946), "Hamida z zaułka Midakk" (1947), "As-sarab" (1948) i "Bidaya wa nihaya" (1949). Najbardziej czasochłonnym projektem w jego karierze była "Trylogia kairska", której pierwsza część "Bayna al-Qasrayn" została wydana w 1956 roku, a kolejne dwie, "Qasr asz-Szawq" i "As-Sukkariyya", w 1957 roku. Po jej ukończeniu Mahfuz zrobił czteroletnią przerwę w pisaniu, aby dostosować się do zmian spowodowanych w społeczeństwie egipskim przez rewolucję naserowską.

Po tej przerwie opublikował kontrowersyjną powieść "Awlad Haratina" (Dzieci naszej ulicy), która była drukowana w odcinkach w gazecie "Al-Ahram". Jej publikacja wzbudziła duże kontrowersje i doprowadziła nawet do nieudanego zamachu na pisarza w 1994 roku. Późniejsze jego dzieła, takie jak "Al-liss wa al-kilab" (1961) i "As-Sarsara fauka’n-Nil" (1966), często zajmowały się poszukiwaniem tożsamości w obliczu społecznych zmian.

Mahfuz na krótko skupił się na nowelistyce, czego efektem były zbiory takie jak "Dunya Allah" (1963) czy "Taht al-mizalla" (1969). Po 1971 roku, po odejściu na emeryturę, jeszcze intensywniej poświęcił się pisarstwu, co zaowocowało wieloma powieściami oraz dramatami i scenariuszami filmowymi. Wiele z jego powieści zostało zekranizowanych i zdobyło popularność w krajach arabskich. Mimo że cieszył się uznaniem, jego polityczne poglądy, w tym krytyka rewolucji naserowskiej i islamistów, były tematem kontrowersji w Egipcie.

Mahfuz miał znaczący wpływ na rozwój arabskiej literatury społeczno-obyczajowej, stając się jej współtwórcą i popularyzatorem. Opublikował 33 powieści, 13 zbiorów opowiadań oraz wiele artykułów i scenariuszy. Przez wiele lat współpracował z "Al-Ahram" i jest znany z precyzyjnego uwiecznienia atmosfery Kairu w swoich dziełach. Ostatnia jego publikacja, zbiór opowiadań "Ahlam fatrat an-naqaha" (Marzenia okresu rekonwalescencji), ukazała się w 2004 roku. Często porównywany jest do „egipskiego Balzaca” za swój literacki wkład i przedstawienie życia społecznego w Egipcie.