Karel Čapek - sylwetka autora

Karel Čapek, urodzony 9 stycznia 1890 roku w Malé Svatoňovice, ówcześnie będącym częścią Austro-Węgier, a dzisiaj znajdującym się na terenie Czech, jest jednym z kluczowych czeskich pisarzy XX wieku. Jego twórczość w znaczący sposób wpłynęła na rozwój literatury, a szczególne miejsce w historii zajmuje dzięki wprowadzeniu terminu "robot" w dramacie "R.U.R." (Roboty Uniwersalne Rossuma), co znacznie przyczyniło się do popularyzacji fantastyki naukowej.

W latach 1925-1933 pełnił funkcję prezydenta czechosłowackiego PEN klubu. Jego karierę dziennikarską rozpoczęło stanowisko redaktora w "Národních listů" od 1917 roku, a następnie w "Lidových novin" od 1921. W pierwszych etapach swojej twórczości inspirował się technologią sprzed I wojny światowej oraz nowymi nurtami naukowymi w Europie, czego przykłady to "Boží muka", "Trapné povídky" oraz dramat "Loupežník".

Przeżycia związane z I wojną światową i wykorzystanie technologii przeciw ludzkości wywołały u Čapka sprzeciw wobec prostych rozwiązań filozoficznych i politycznych. To z kolei znalazło odbicie w jego utopijno-fantastycznych dziełach takich jak "R.U.R." czy "Věc Makropulos", oraz powieściach science fiction takich jak "Továrna na absolutno" i "Krakatit". Wspólnie z bratem Josefem napisał także alegoryczne sztuki "Ze života hmyzu" i "Adam Stvořitel".

Čapek stworzył również unikalny rodzaj krótkich opowieści detektywistycznych, zebranych w "Povídky z jedné kapsy" i "Povídky z druhé kapsy", oraz opublikował "Knihu apokryfů". Jego felietony i krótkie formy prozatorskie, takie jak "Zahradníkův rok", "Jak se co dělá", "Na břehu dnů" i "Místo pro Jonathana", zdobyły uznanie czytelników.

Po śmierci Čapka jego książki "Měl jsem psa a kočku", "Kalendář", "O lidech", "Bajky a podpovídky" zostały wydane pośmiertnie. W Polsce dużą popularnością cieszyła się jego ilustrowana książka dla dzieci "Daszeńka, czyli żywot szczeniaka", opisująca przygody młodego foksteriera.

W końcowych latach życia Čapek powrócił do fantastyki, pisząc powieść "Válka s mloky" (Inwazja jaszczurów), gdzie ukazał zagrożenia związane z faszyzmem i atakiem na europejską demokrację. Na podstawie "Krakatitu" w 1948 roku Otakar Vávra nakręcił film z Karelem Högerem w roli inżyniera Prokopa. Čapek zmarł na zapalenie płuc wkrótce po aneksji części Czechosłowacji przez Niemcy na mocy Układu monachijskiego. Jego brat Josef, artysta malarz i autor książek dla dzieci, zmarł w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen.