Aleksandr Sołżenicyn - sylwetka autora

Aleksandr Sołżenicyn, znany rosyjski pisarz, rozpoczął swoją edukację akademicką na Wydziale Fizyki i Matematyki Uniwersytetu w Rostowie, gdzie studiował matematykę. Równocześnie, jako student zaoczny, uczęszczał do Moskiewskiego Instytutu Filozofii, Literatury i Historii. Po ukończeniu studiów w 1941 roku przez krótki czas pracował jako nauczyciel matematyki. Jednak w październiku tego samego roku został powołany do wojska i skierowany do szkoły artylerii. W końcowym okresie 1942 lub na początku 1943 roku, zgodnie z różnymi źródłami, trafił na front pod Orłem. W uznaniu za swoje zasługi wojenne otrzymał m.in. Order Wojny Ojczyźnianej II klasy oraz Order Czerwonej Gwiazdy, awansując jednocześnie na kapitana artylerii. W szczególności wyróżnił się podczas operacji w Prusach Wschodnich, kiedy za sprawą swojej odwagi wyprowadził oddział z okrążenia.

Dnia 9 lutego 1945 roku, Sołżenicyn został aresztowany w pobliżu Elbląga. Było to wynikiem przechwycenia jego listu do przyjaciela przez NKWD, gdzie Sołżenicyn krytycznie wyrażał się o działaniach Związku Radzieckiego podczas wojny oraz o roli Stalina. Po aresztowaniu przewieziono go na Łubiankę, a później do Moskiewskiego więzienia Butyrki. Został oskarżony o antyradziecką agitację i próbę tworzenia organizacji antyradzieckiej, co skutkowało ośmioletnim wyrokiem obozu pracy. Początkowo przetrzymywano go w dawnym klasztorze Nowe Jeruzalem, potem w specjalnym obozie dla naukowców w Marfinie, a na końcu w Jekybastuzie. Został zwolniony w 1953 i przeniesiony do mieszkającego w Kazachstanie wioski Kok-Terek.

Po zdiagnozowaniu u niego raka żołądka, przeszedł leczenie w Taszkencie, które zakończyło się nieoczekiwanym ustąpieniem przerzutów, co Sołżenicyn uznał za znak Boży. W 1956 roku, po rehabilitacji, mógł wrócić do europejskiej części ZSRR, gdzie pracował jako nauczyciel w Riazaniu. Oddawał się wtedy pracy literackiej, której podwaliny stworzył jeszcze w obozie, pisząc całe fragmenty swoich dzieł z pamięci. W 1959 stworzył "Jeden dzień Iwana Denisowicza", który przeszedł drogę publikacji w miesięczniku Nowyj Mir dzięki wsparciu Aleksandra Twardowskiego. Opowiadanie upowszechniło jego nazwisko i dostarczało mu szerokiej rozpoznawalności zarówno w kraju, jak i za granicą.

W latach sześćdziesiątych jego prace stawały się coraz odważniejsze, a przekazywane za granicę rękopisy zaczynały być publikowane poza cenzurą Związku Radzieckiego. Uznanie za "Krąg pierwszy" i "Oddział chorych na raka", które ukazywały się na Zachodzie, umocniło jego pozycję literacką. Jednak późniejsze działania rządowe i represje zmusiły Sołżenicyna do opuszczenia kraju w 1974 roku. Po krótkim pobycie w Zurychu, osiadł w Stanach Zjednoczonych, w Vermont, gdzie kontynuował swoją działalność literacką.

Praca nad monumentalną epopeją "Czerwone koło" i podtrzymywanie rosyjskich wartości tradycyjnych w opozycji do zachodnich realiów były kluczowe dla jego późniejszej twórczości. Krytykowany przez wielu dysydentów za swoje poglądy, Sołżenicyn pozostawał wierny swoim ideom.

Powrócił do Rosji w 1994 roku, po dużych zmianach politycznych, i angażował się w życie publiczne oraz kulturalne, choć z czasem jego wpływ malał. Niemniej jednak jego zasługi zostały uhonorowane członkostwem w Rosyjskiej Akademii Nauk oraz wysokimi odznaczeniami państwowymi przyznanymi przez Władimira Putina. Sołżenicyn zmarł 3 sierpnia 2008 roku, a jego pogrzeb odbył się w Moskwie, z udziałem najważniejszych przedstawicieli rosyjskiej kultury i władzy.