Zginęli bo byli polakami

11 sierpnia 1937 roku na rozkaz Józefa Stalina rozpoczęła się tzw. operacja polska. W rezultacie dziesiątki tysięcy Polaków mieszkających na obszarze ZSRR zostało w kolejnych tygodniach aresztowanych, deportowanych i kolejno zamordowanych przez sowiecki aparat represji. Wśród nich znajdowali się m.in. faktyczni oraz domniemani członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej, jeńcy wojenni z czasów bitew toczonych z bolszewikami, a także imigranci, uchodźcy polityczni i oraz członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej. Często ofiarą represji funkcjonariuszy NKDW byli również katoliccy księża oraz ich rodziny. W latach 1937 – 1938 w wyniku tzw. operacji polskiej, śmierć poniosło ponad 111 tysięcy Polaków zamieszkujących obszar Związku Radzieckiego. Ponad 28 tysięcy obywateli Polski trafiło do sowieckich gułagów, a blisko 100 tysięcy zostało deportowanych w głąb ZSRR, głównie w nienadające się do życia tereny północnej Syberii. Działania funkcjonariuszy NKWD dotyczyły każdego Polaka. Bez znaczenia pozostawał ewentualny dorobek rewolucyjny oraz przynależność do klasy robotniczej. Władze Sowieckie nigdy wcześniej nie przeprowadziły tak szeroko zakrojonej operacji, mającej na celu wyeliminowanie konkretnej grupy narodowościowej.  

„Zginęli, bo byli Polakami. Koszmar „operacji polskiej” NKWD 1937-1938” to pogłębiona analiza Nikołaja Iwanowa w przedmiocie czystek na tle narodowościowym, jakie Armia Czerwona i funkcjonariusze NKWD przeprowadzili na obywatelach polskich w przededniu wybuchu II Wojny Światowej. Autor z niezwykłą precyzją przedstawia kulisy wydarzeń związanych z decyzjami Józefa Stalina w zakresie tzw. Operacji Polskiej. Szokująca metodologia postępowania członków NKWD, obliczona na eksterminacje narodu Polskiego została uzupełniona kluczowym dla oceny działań sowieckich służb materiałem ikonograficznym. Niektóre z fotografii mają charakter archiwalny, inne z kolei ujrzały światło dzienne po raz pierwszy w efekcie prac naukowych prowadzonych przez autora publikacji, Nikołaja Iwanowa. 

W okresie Wielkiego Terroru, jaki miał miejsce w ZSRR do 1939 roku, na rozkaz Józefa Stalina zamordowano większość funkcjonariuszy NKWD biorących udział w tzw. operacji polskiej.