Wykłady o literaturze rosyjskiej

Vladimir Nabokov (1899–1977), amerykański pisarz rosyjskiego pochodzenia, klasyk XX-wiecznej literatury, był też wykładowcą o niekonwencjonalnych poglądach. Mieszkając w latach 40. i 50. w USA, pracował na kilku uczelniach, a jego wykłady zostały opublikowane w postaci trzech książek: Wykłady o Don Kichocie (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2015), Wykłady o literaturze (Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2016) i Wykłady o literaturze rosyjskiej. O pisarzach rosyjskich nauczał od 1941 roku przez kilkanaście lat. W niniejszym tomie omówił i ocenił najwybitniejszych twórców rosyjskich z XIX wieku (Gogol, Turgieniew, Dostojewski, Lew Tołstoj, Czechow, Gorki). Upodobania i sądy Nabokov miał wyraziste, by nie rzec apodyktyczne. A zarazem odkrywcze. Dlatego wędrówka po tej literaturze pod jego przewodem zapewnia inne, oryginalne spojrzenie na nią: od strony kreatywności, artyzmu, literackiej wyobraźni. Mówi nam, dlaczego wbrew rozpowszechnionym opiniom Martwe dusze Gogola nie mają nic wspólnego z „krytyką społeczną”, za co cenić (a za co nie cenić) Dostojewskiego, tego nieporządnego, piszącego zawsze w pośpiechu autora „powieści kryminalnych”, na czym polega finezja Tołstoja, niedoskonałość Czechowa-dramaturga i jak bardzo kiepskim pisarzem był Gorki. Wnikliwe obserwacje poparte sporym materiałem z przytaczanych dzieł składają się na ten ostatni z serii wykład o literaturze – na tę intelektualną i literacką przygodę pod egidą geniuszu Nabokova.