Niuch. Świat Dysku. Tom 39

Dla mnie "Niuch" to książka melancholijna, bo sprawia wrażenie pożegnania. Sam Vimes, naciskany przez żonę, wyjeżdża na przymusowe rodzinne wakacje do posiadłości Ramkinów. Dla urodzonego i wychowanego w mieście chłopaka, ta wiejska sceneria jest torturą, zwłaszcza gdy ptaki, króliki i reszta zwierzyna zaczynają wydawać nieludzkie odgłosy zbyt wcześnie rano. Vimes ma nadzieję, że pojawi się jakaś zbrodnia. Może nie żeby chciał, żeby ludzie byli mordowani czy napadani, ale jest po prostu tak znudzony. Ku jego uciesze wpada na morderstwo gobliniej dziewczynki. Vimes wyrusza na poszukiwanie mordercy, a w trakcie swojego śledztwa odkrywa też kilka kolejnych zbrodni.

Vimes przebył długą drogę od swoich pijackich początków w "Straż! Straż!". W tej książce doszedł do momentu, w którym imię Sama Vimesa jest znane w całym cywilizowanym świecie. Oficerowie wyszkoleni przez niego mogą wypisywać własne mandaty w każdym mieście z policją. Ma żonę i syna, który będzie miał zupełnie inne życie niż jego ojciec, czego dokładnie chciał Vimes. Również inne postacie z Nocnej Straży osiągają swoją metę. Rozwój Młodego Sama jako postaci jest naprawdę dobry. Chodzi mi o to, że dzieciak ma obsesję na punkcie kupy. Pomimo wszystkich różnych linii fabularnych otaczających śledztwo Vimesa, myślę, że kawałki z Młodym Samem są moimi ulubionymi, zwłaszcza jego interakcje z goblinami, które odzwierciedlają to, co myślę, że wszyscy rodzice chcą zobaczyć w swoich dzieciach - szczodrość ducha, która zabija stare uprzedzenia.

"Niuch" zajmuje się uprzedzeniami i rasizmem, jak również zdolnością pozornie dobrych ludzi do przeoczenia złych rzeczy w celu zachowania status quo. W centrum tego wszystkiego jest Vimes, policjant, zawsze w pracy, nawet jeśli ma wolne. Vimes jest częścią serca i sumienia Świata Dysku, a ta książka jest świetną okazją do jego zabłyśnięcia. "Niuch" jest mniej zabawny niż większość książek Pratchetta, ale to dlatego, że porusza poważne temat - niewolnictwo i akceptacja innych. To nie znaczy jednak, że książka jest gorsza.

Ta książka to skarb dla fanów Pratchetta i świetne wprowadzenie dla tych z was, którzy jeszcze nie spędzili czasu w Świecie Dysku. Z pozoru lekka, co czyni ją relaksującą lekturą, pod którą kryją się głębsze warstwy, co oznacza, że będziesz o niej myśleć jeszcze przez długi czas.

Tylko Terry Pratchett potrafił połączyć zagadkę morderstwa, głęboką dyskusję na temat praw człowieka i osobliwą fascynację kupą młodego chłopca w jedną fantastyczną historię. Taki jest właśnie Świat Dysku, a "Niuch" stanowi wspaniały przykład świetności tej serii. Zabranie bohatera w nowe miejsce i danie mu morderstwa to sprawdzony sposób na fabułę (Agatha Christie, Dorothy Sayers). W Świecie Dysku jest to jeszcze lepsze.

Tym razem Sam Vimes daje się namówić na wyjazd na wakacje do wiejskiej posiadłości rodzinnej Sybil, gdzie, co nieuniknione, czuje się zupełnie nie w swoim żywiole. Jednak jego nos (a raczej to co zostało mu po wieloletnim przebywaniu z Nobbym) podpowiada mu, że coś zupełnie nie gra. Powstaje doskonała, zabawna historia, w której pojawiają się znajome tematy: równość wszystkich wobec prawa, znaczenie samego prawa, zjawiska rasizmu i niewolnictwa, moralne dylematy policjanta i inne. Cała powieść, jak to zwykle bywa u Pratchetta, trzyma w napięciu, bawi i posiada duży ciężar gatunkowy ze względu na poruszane tematy. Zawiera również sporo bardzo mądrych słów, które nadawałaby się jako myśli do powieszenia w Twojej sypialni. To bardzo niekomfortowe stawić czoła swojej ksenofobii, nawet w takiej powieści fantasy. Czy mamy prawo nie uważać wszystkich za równych? To bardzo ryzykowna i niebezpieczna myśl. Gobliny są obrzydliwymi stworzeniami - śmierdzą i mają tradycję przechowywania smarków, włosów i obciętych paznokci. Jednak najwyraźniej mają uczucia, równie brzydkie jak one same. Tworzą piękną sztukę i są wspaniałymi muzykami. Są też okropnie wykorzystywani, bo prawo nic o nich nie mówi.

"Niuch" to kolejna błyskotliwa powieść Pratchetta, napisana już podczas jego choroby Alzheimera. Wiele osób w internecie uważa, że po tej powieści można dostrzec problemy z właściwym myśleniem pisarza. Ja jednak nie dostrzegłem nic z tych rzeczy. W "Niuch" Pratchett był bardziej dosadny ze swoim komentarzem społecznym, ale w dalszym ciągu ubrał to wszystko w komizm, a fabule nadał szybkie tempo.

Do cyklu o Straży Miejskiej zasiadaliśmy jak do telenoweli, która była źródła ogromnej przyjemności dla wszystkich fanów Dysku. Zawsze będzie mnie zastanawiało, czy gdyby nie choroba Pratchetta, to czy powstałyby jeszcze kolejne części o Vimesie i spółce, jak również o Śmierci. Cykl o Straży, dzięki długiej podróży Sama, zrobił na mnie kolosalne wrażenie. To była niesamowita wędrówka pośród ludzkiej psychiki i słabości, ale wszystko, co dobre kiedyś się kończy.