Krzemieniec

Warszawa 2003, ISBN: 83-88807-35-8, 125 x 195, 202 s., oprawa miękka

W nominowanej do nagrody NIKE 2003, dedykowanej pamięci prof. Marii Żmigrodzkiej książce Krzemieniec. Opowieść o rozsądku zwyciężonych, Ryszard Przybylski barwnym stylem opowiada o dziejach słynnego Liceum Krzemienieckiego, a także samego Krzemieńca, który dzięki powstaniu tej niecodziennej szkoły awansował do miana "Aten wołyńskich". Przybylski sięga do roku 1805, kiedy Tadeusz Czacki, przy współudziale Hugona Kołłątaja, założył Liceum Krzemienieckie. Szybko stało się ono ośrodkiem życia umysłowego i ostoją polskości. Autor kreśli barwną panoramę ówczesnej kresowej mentalności i obyczajowości, jednak głównym bohaterem jego intrygującej opowieści pozostaje samo liceum - jego Ojcowie Założyciele, profesorowie, społeczność uczniowska, struktura, a także fety i zwyczaje. "Krzemieniec" to opowieść o polsko-rosyjskim dramacie, w którym dzisiejsi gospodarze tych ziem, Ukraińcy, są całkowicie nieobecni. [...] I to ten naród ostatecznie zamknął spór między Polakami a Rosjanami, spychając Krzemieniec w obszar geografii kultury i umieszczając go wśród bytów równie ulotnych i nieśmiertelnych, jak Nowe Ateny i Nowe Jeruzalem. [...] Ta książka jest dla mnie opowieścią o strasznej sile wpisanej w język, przed którą kapituluje i rozsądek zwycięzców, i rozsądek zwyciężonych (Tadeusz Komendant, "Rzeczpospolita"). Ryszard Przybylski urodził się w 1928 r. w Równem na Wołyniu. Eseista i historyk literatury, emerytowany profesor IBL PAN. Ogłosił m. in. książki: Klasycyzm, czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Baśń zimowa. Esej o starości, Rozhukany koń. Esej o myśleniu Juliusza Słowackiego, Sardanapal. Opowieść o tyranii, Mityczną przestrzeń naszych uczuć oraz wybór esejów i listów Nadieżdy Mandelsztam Mozart i Salieri. Laureat wielu nagród, w tym m. in. Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury, Nagrody Kościelskich i Nagrody im. Jurzykowskiego.
Krzemieniec. Opowieść o rozsądku zwyciężonych Ryszrad Przybylski