Bartek zwycięzca

Nowela „Bartek Zwycięzca” to niezwykły portret prostego chłopa, imieniem Bartek. Bohater utworu mieszka w XIX-wiecznej Wielkopolsce, znajdującego się na tamten czas pod pruskim zaborem. Spokojne życie Bartka na prowincji, w wiosce Pognębin, pełne domowych obowiązków i codziennych trosk, nagle brutalnie przerywa wybuch wojny prusko-francuskiej w 1870 roku.

Bartek, wcielony do pruskiego wojska, staje się bohaterem bitwy, dzięki swojej determinacji oraz oddaniu na rzecz pruskiej propagandy i dyscyplinie wojskowej. W pewnym momencie bitwy Bartek trafia do niewoli schwytany przez dwóch Polaków, co stawia pod znakiem zapytania jego lojalność i motywy walki. Po wojnie Bartek powraca do domu, nie tylko jako weteran, ale i jako człowiek wyraźnie zmieniony – moralnie wykończony, uzależniony od alkoholu. Jego niegdyś imponujące gospodarstwo jest teraz w ruinie, nad mężczyzną piętrzą się również niespłacone długi. Wkrótce bohater utworu dostrzega, że rosnący w siłę nacjonalizm stawia pod znakiem zapytania marzenia o poczuciu bezpieczeństwa i stabilności po trudnych doświadczeniach związanych z wojną.  Wydarzenia przybierają nieoczekiwany obrót, kiedy syn Bartka jest atakowany przez niemieckiego nauczyciela. W obronie dziecka Bartek idzie do sądu, wymiar sprawiedliwości staje jednak po stronie oskarżonego Niemca. Skazany na rok więzienia, Bartek wydaje się załamany i gorzko rozczarowany otaczającą go rzeczywistością. Tymczasem gospodarstwo mężczyzny chyli się ku upadkowi i popada w głęboką ruinę. Pomoc niespodziewanie oferuje Bartkowi  bogaty dziedzic z polskimi korzeniami. Jednak Bartek, zastraszony przez niemieckich oficerów, nie oddaje na niego głosu, w lokalnych wyborach, co przysparza mu  z kolei potępienia ze strony polskiej społeczności. Opowieść osiąga swój kres, gdy Bartek i jego rodzina muszą opuścić swój dom.

„Bartek Zwycięzca” to poruszający dramat o człowieku rozdartym między lojalnością a zdradą, miłością do ojczyzny i poczuciem przynależności do lokalnej społeczności. W końcu dociera do niego gorzka prawda o cenie, jaką płaci się za służbę wrogowi, a także o fatalnych konsekwencjach niewłaściwych wyborów. Utwór Henryka Sienkiewicza przedstawia  nie tylko skomplikowane realia XIX-wiecznej Polski, ale przede wszystkim stanowi uniwersalny przekaz na temat ludzkiej natury, godności i walce o tożsamość wobec przeciwności losu.